________________
૧૮૮: પદર્શન સુબાધિકા રચતાં નથી, પરંતુ ઇશ્વર પોતે જ પિતાના સ્વરૂપે જ આ જગતની રચના કરે છે. જે કારણ છે તે જ કાર્ય બને છે. માટે ઈશ્વર સત્ય છે તેટલું જ જગત સત્ય છે. શ્રી વલ્લભાચાર્ય જ જગતના એકલા નિમિત્તકારણ તરીકે ઈશ્વરને સ્વીકારતા નથી પરંતુ તેઓ કહે છે ઈશ્વર નિમિત્તકારણ છે તે જ રીતે ઉપાદાન કારણ પણ છે. એનામાં બંને કારણે સાથે રહેલાં છે. એ રીતે એ પિતે નિમિત્તકારણ તેમજ ઉપાદાનકારણ હોવા છતાં એ બંને કારણમાં કઈ જાતને ભેદ પડતું નથી, માટે વિદ્વાને પરમેશ્વરને જગતનું અભિન્ન નિમિત્તોપાદન કારણ કહે છે. તાત્પર્ય એ છે કે–ઈશ્વર જગતનું કારણ છે, ઈશ્વર જગત-સ્વરૂપે બને છે. ઈશ્વરથી જગત ભિન્ન નથી, આથી એ સિદ્ધ થાય છે કે જગત ઈશ્વરનું પરિણામ છે. ઈશ્વર પિતે જ આ જગત-સ્વરૂપે પરિણમે છે, એમ છતાં ઈશ્વરમાં કઈ પણ જાતને વિકાર આવતે જ નથી કારણ કે ઈશ્વર સર્વ વિકારોથી પર રહેલો છે. એ કારણથી જગત એ ઈશ્વરનું અવિકૃત પરિણામ છે અને તેથી એ વાદને અવિકૃત પરિણામવાદ કહેવામાં આવ્યો છે, જેમાં ઈશ્વર જગતરૂપે પરિણમતે હેવા છતાં એનામાં જગત સંબંધી કેઈપણ જાતને વિકાર સંભવ નથી. જગ ત ઈશ્વ રકૃતિ છે સંસાર માનવકૃત છે તે આ સંપ્રદાયનું વિશેષ કથન છે. જ્યારે આ સંપ્રદાયમાં સન્યાસ લેવામાં આવતું નથી તેથી વંશ પરંપરાગત ગાદીએ આચાર્યો આવે છે. આ સંપ્રદાયને ગુજરાતમાં વધુ પ્રચાર છે. આને ગુજરાતમાં હવેલી સંપ્રદાય તરીકે પણ ઓળખાવવામાં આવે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
