________________
૫૦
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ (૬) કેટલીક સંજ્ઞાઓ એકવચનની હોવા છતાં હંમેશાં બહુવચનમાં જ વપરાય છે. જેમ કે,
ઘઉં, મગ, તલ, સમાચાર, સોગંદ, લગ્ન, અભિનંદન, વંદન, પ્રણામ. (૭) કેટલાક રોગની સંજ્ઞાઓ બહુવચનમાં જ વપરાય છે. જેમ કે,
ઓરી, અછબડા, શીળી. (૮) કેટલીક રમતોની સંજ્ઞાઓ બહુવચનમાં જ વપરાય છે. જેમ કે, ગિલ્લીદંડા, મોઈદાંડિયા. આટાપાટા. (૯) કેટલીક સંજ્ઞાઓનું એકવચન હોતું જ નથી. જેમ કે,
માબાપ, કાલાવાલા, ચાળા, ધમપછાડા, ફાંફાં. વલખાં, હવાપાણી, તરફડિયાં. ચરમાં.
અહીં આપણે જોયું કે સામાન્ય રીતે ‘ઓ (છોકરો) પંલિંગ એકવચનને, ઈ, (છોકરી) સ્ત્રીલિંગ એકવચનને અને “૬ (છોકરું) નપુંસકલિંગ એકવચનને સૂચવતા પ્રત્યયો છે. એ સાથે એ પણ જોયું કે ‘આ (છોકરા) પુંલિંગ બહુવચનને, “ઓ (છોકરીઓ) સ્ત્રીલિંગ બહુવચનને અને (છોકરાં) નપુસકલિંગ બહુવચનને સૂચવતા પ્રત્યયો છે.
મેં એક ચોપડી લીધી. મેં પાંચ ચોપડી લીધી.
આ બે વાક્યોમાં “ચોપડી સંજ્ઞા એમની એમ રહે છે અને તેની તેની સંખ્યા એક છે કે વધારે તે તે સંજ્ઞાને લાગેલા સંખ્યા સૂચક વિશેષણથી સમજાય છે. એટલે કે સામાન્ય ઉપયોગમાં સ્ત્રીલિંગની સંજ્ઞાનું “ઓ પ્રત્યયથી બહુવચન કરી શકાય છે પણ જો બહુવચન સુચવતું વિશેષણ એ સંજ્ઞાને લાગ્યું હોય તો તે સ્ત્રીલિંગસૂચક સંજ્ઞા એમની એમ પણ રહે છે.
આપણે આગળ એ પણ જોયું કે “ઓથી જેમનો અંત ન આવતો હોય તેવી પુંલિંગ, ‘ઈથી જેમનો અંત ન આવતો હોય તેવી સ્ત્રીલિંગ અને “ઉથી જેમનો અંત ન આવતો હોય તેવી નપુંસકલિંગ સૂચવતી સંજ્ઞાઓને પણ બહુવચનસૂચક “ઓ પ્રત્યય લાગે છે. જેમ કે કવિ. પિતા, નાગ એ પુલિંગસૂચક અથવા જંગલ જેવી નપુંસકલિંગસૂચક કે માળા જેવી સ્ત્રીલિંગસૂચક સંજ્ઞાઓને બહુવચન સૂચવતું વિશેષણ ન
