________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧મી જાન્યુઆરી, ૧૯૦૬માં અમેરિકાના પશ્ચિમ કિનારે કોલંબીયા પ્રદેશમાં એક ભયંકર ધરતીકંપ થયો હતો. એને લઈને કેટલાંયે શહેરો અને ગામડાં નાશ પામ્યાં હતાં. અને ખાસ કરીને એક ધ્યાન ખેંચે એવી વસ્તુ તો એક ટાપુનું તદ્દન અદશ્ય થવું એ હતી. ટાપુ સમુદ્રમાં ધીમે ધીમે સમાઈ ગયો હતો, એટલે ઘણાં ખરાં મનુષ્યો હોડીમાં બેસીને બચી જઈ શક્યાં હતાં. આ ધરતીકંપનું કેન્દ્ર સમુદ્રમાં હતું. અને એથી દરિયાનું તોફાન પણ ફાટી નીકળ્યું હતું. એ વખતનો ધરતીકંપનો આંચકો એટલો સખત હતો કે પૃથ્વીની સમગ્ર સપાટી ધ્રૂજી ઊઠી હતી. એ જ વર્ષમાં એપ્રિલની ૩૧મી તારીખે ફરીથી એક ભયાનક ધરતીકંપ થયો અને એને લઈને પણ હજારો માણસો અને ઇમારતો નાશ પામ્યાં. જમીનમાં ઠેર ઠેર ચીરા પડી ગયા. કેટલેક ઠેકાણે તો ચીરા પડીને પણ એકાએક સંધાઈ પણ ગયા હતા. ખાસ કરીને સાન ફ્રાન્સિસ્કો શહેરમાં ખુબ નુકશાન થયું હતું.
૧૮મી એપ્રિલ, ૧૯૦૬માં પ્રભાતે ૫-૧૨ મિનિટે કેલિફોર્નિયા (અમેરિકા)માં થયેલો સ્તરભંગ વિશ્વવિક્રમ ધરાવે છે. સાન આન્ડ્રીઆસના પ્રદેશમાં સમુદ્રકાંઠે અને ડુંગરાઓમાં ૫૦૦ માઈલની લંબાઈમાં તે જોઈ શકાતો હતો. આ સ્તરભંગ પર સાન ફ્રાન્સિસ્કો જેવું મહાનગર વસેલું છે. પહેલો આંચકો આશરે ૪૦ સેકન્ડ સુધી લાગ્યો હતો, મોટા ભાગના લોકો હજી નિદ્રાધીન હતા. ત્યારે સાન ફ્રાન્સિસ્કો, સાન જોસ, સાન્તા રોસા વગેરે શહેરો હચમચી ગયાં. પાકાં મકાનો હોવાને લીધે કચરાઈ મરવાના બનાવ ઓછા બન્યા. પરંતુ ઠેર ઠેર આગ ફાટી નીકળી. આશરે ૭૦૦ માણસો માર્યા ગયા. બે કરોડ ડોલરની કિંમતની મિલ્કતનો નાશ તો એકલા સાન ફ્રાન્સિસ્કોમાં થયો. બીજાં નગરોમાં ૪૦ લાખ ડોલરનું નુકશાન થયું. સાન ફ્રાન્સિસ્કોમાં આગ ઠારવી મુશ્કેલ થઈ પડી. કારણ કે ધરતીકંપથી પાણીની પાઈપ લાઈનો તૂટી ગઈ. આગમાં લગભગ આખું શહેર નાશ પામ્યું. તેનો ઝડપથી જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવ્યો.
૧૯૦૭માં ઇકવેડોરમાં આવેલ ભૂકંપનો રિક્ટર સ્કેલ ૮.૨ નો હતો. ઇક્વેડોર અને કોલંબિયા પાસે ભયાનક ત્સુનામી સમુદ્રી મોજાં ઊછળ્યાં હતાં અને ૧૫૦૦ માણસો મૃત્યુ પામ્યાં હતાં. મધ્ય અમેરિકાના અનેક સમુદ્રી તટો ઉપર તેની અસર થઈ હતી. ઉત્તરમાં છેક સાન ફ્રાન્સિસ્કો સુધી મોજાં ફરી વળ્યાં હતાં. પશ્ચિમે જાપાન સુધી તેની અસર પહોંચી હતી. વાઈલુકુ અને વાઈલોન નદીઓ પહેલાં સુકાઈ ગઈ હતી અને પછી સમુદ્રી ભરતીમાં ગાયબ થઈ ગઈ હતી..
૮ એપ્રિલ, ૧૯૧૫ માં હિમાલયની તળેટીમાં આવેલા કાંગડાની ખીણપ્રદેશમાં થયેલો ધરતીકંપ ઘણો ભયંકર હતો. એ વખતે પશ્ચિમ ભાગમાં અફઘાનિસ્તાન અને સિંધથી માંડીને પૂર્વ ભાગમાં છેક જગન્નાથપુરી સુધી તેની તાંડવીલાના ભોગ બનેલાં મનુષ્યોની સંખ્યા ૨૦,૦૦૦ સુધી પહોંચેલી, બીજી પાયમાલી તો જુદી.
૧૧ નવેમ્બર, ૧૯૨૨ના રોજ દિવસે ૪.૩૩ વાગ્યે મધ્યચિલીના અંતરામા રણ વિસ્તારમાં ૮.૩ની માત્રાનો ધરતીકંપ થયો હતો. ત્સુનામી સમુદ્રી મોજાંથી ભારે તબાહી થઈ હતી. હવાઈના હિલો શહેર, હોનોલુલુમાં આ મોજાંને લીધે ઘણું નુકશાન થયું હતું. અનેક નાવો કિનારે ફેંકાઈ ગઈ હતી.
૧ લી સપ્ટેમ્બર અને ૧ લી ડિસેમ્બર ૧૯૨૩માં જાપાનમાં આવેલ ધરતીકંપે ભયાનક સ્વરૂપ પકડ્યું હતું. આ ધરતીકંપ પાંચ મિનિટ રહ્યો હતો. આમાં ટોકિયો શહેર નાશ પામ્યું હતું અને ઊભાં રહેલાં ઘરો ત્યાર પછી ફાટી નીકળેલી આગમાં ભસ્મીભૂત થઈ ગયાં હતાં. યોકોહામા શહેરમાં તો એક પણ ઘર ઊભું રહેવા પામ્યું ન હતું.
આ ધરતીકંપમાં બે લાખ જેટલા મનુષ્યોના પ્રાણ ગયા. યોકોહામામાં જ એક લાખ માણસો મર્યા હતા અને ૫૦ હજાર મનુષ્યો તો ક્યાં ગયાં તેનો પત્તો જ નહોતો. તે ઉપરાંત એક લાખ માણસો ઇજા પામેલાં. ટોકિયો, યોકોહામા ઉપરાંત આસપાસનાં ગામડાંમાં જાનમાલ-મિલકતને પારાવાર નુકશાન પહોંચ્યું હતું. આમ છતાં એ ઉદ્યમી અને
પથિક ત્રૈમાસિક - જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી-માર્ચ ૨૦૦૧ = ૧૦
For Private and Personal Use Only
