________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખંતીલી પ્રજાએ થોડા જ વખતમાં એ શહેરોની ફરી રચના કરી અને એકબે વર્ષમાં પાછાં પગભર બનાવી દીધાં. ૧૯૨૮માં જાપાનને ધ્રુજાવી જનાર ભૂકંપ પ્રશાન્ત મહાસાગરના તળિયાથી ૨૫૪ માઈલ ઊડે થયો હતો.
નવેમ્બર, ૧૯૨૯માં ન્યુયોર્કની પૂર્વે ૮૦૦ માઈલ દૂર આટલાન્ટિક મહાસાગરમાં ભયંકર ભૂકંપ થયો હતો. અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચે સમુદ્રને તળિયે જતા કેબલ દ્વારા તારસંદેશા બંધ થઈ ગયા. તજ્ઞોએ તપાસ કરી તો જણાયું કે મહાસાગરને તળિયે ધાતુનાં બાર દોરડાં તૂટી ગયાં હતાં. સેંકડો માઈલોના વિસ્તારમાં તળિયું ર૫ ફૂટ નીચે બેસી ગયું હતું. આથી નીચેથી ટેકો બેસી જતાં દોરડાં અદ્ધર થઈ ગયાં અને પોતાના ભારથી તૂટી પડ્યાં.
કેટલીકવાર ધરતીકંપ પ્રચંડ અવાજો સાથે ફાટી નીકળે છે અને આ અવાજો ૧૦ થી ૨0 માઈલ સુધી સંભળાય છે ન્યૂઝીલેન્ડના ૧૯ર૯ના ધરતીકંપ વખતે એવા પ્રચંડ અવાજો સંભળાયા હતા, અને એથી લોકોમાં ભયંકર ત્રાસ વર્તી રહ્યો હતો.
૧૯૩૩માં જાપાનના સારિક કાંઠે મહાસાગરમાં તળિયાના ધરતીકંપથી ઉત્પન્ન થતાં સુનામી મોજું ચડી આવ્યું. તે ઉપસાગરમાં દાખલ થયું ત્યારે તેની ઊંચાઈ ત્રણ મીટર હતી, કાંઠા પાસે પહોંચ્યું ત્યારે ૨૩ મીટર ઊંચું થઈ ગયું. ત્સુનામીની ઝડપ કલાકના ૪૫૦-૫૦૦ માઈલ હોય છે.
૧૯૩૪ ની ૧૫મી જાન્યુઆરી બિહારના ભયંકર ધરતીકંપના મુખ્ય આંચકા અગાઉ ત્રણ હલકા આંચકા લાગ્યા હતા. ૧પમી થી ૨૦મી જાન્યુઆરી સુધીમાં અલીપુરના સસ્મોગ્રાફમાં બીજા ૨૮ આંચકા અંકિત થયા હતા. હિંદના આ ધરતીકંપમાં બિહાર અને નેપાળમાં મળીને લગભગ ર૦ થી રપ હજાર મનુષ્યોનો સંહાર થયો. ૧૯૩૪ના બિહારના ભૂકંપનો અનુભવ પં. જવાહરલાલે આત્મકથામાં લખ્યો છે. તેમાં રાહતકાર્ય ઉપાડી લઈને સ્વ.ડો. રાજેન્દ્રબાબુએ પોતાની વ્યવસ્થાશક્તિ બતાવી આપી. ૧૯ લાખ ચો.મા.માં ફરી વળેલો આ ભૂકંપ બપોર પછી સવા બે વાગ્યે થયો. ત્રણ મિનિટમાં તો ઉત્તર બિહારમાં મોંઘીર અને નેપાળમાં કાઠમંડુ ધરાશાયી બની ગયાં. મોતીહારી-સીતામઢી-મધુબાનીના ભૂગર્ભમાં આ ભૂકંપનો ઉદ્ભવ થયો હતો અને ઉ.બિહાર, ઉ.બંગાળ અને નેપાળનાં બધાં નગરો અને ગામમાં જયાં જુઓ ત્યાં ભંગાર નજરે પડતો હતો. આ જ વર્ષે ચીનમાં ૨૨ જાન્યુઆરીએ ધરતીકંપનો ભયંકર આંચકો લાગ્યો હતો. અને ર૯ જાન્યુઆરીએ મેક્સિકોમાં વિનાશક ધરતીકંપ થયો હતો.
૩૧મી મે, ૧૯૩૫ના રોજ ક્વેટા (બલુચિસ્તાન)માં મધરાતે થયેલો ધરતીકંપ એવો જ વિનાશક હતો. તેની માત્રા ૭ ની હતી. પરંતુ તે સ્થાનિક' હતો. થોડી ક્ષણોમાં ક્વેટાનગર કબ્રસ્તાનમાં ફેરવાઈ ગયું અને ર૫ થી ૫૦ હજાર માણસો દટાઈ મર્યા. જાનની આ ખુવારી સાંકડી શેરીઓને લઈને થઈ હતી. આ સંકડામણને લીધે લોકોને માટે સહીસલામત જગ્યાએ પહોંચવું અશક્ય બન્યું હતું. ક્વેટા અને કલાતની વચ્ચે ૬૮ x ૧૬ માઈલના વિસ્તારમાં જ તેની વધુ વિનાશક અસર જણાઈ હતી. તેમ છતાં ક્વેટામાં તેણે અભૂતપૂર્વ વિનાશ કર્યો. પાસે જ બ્રિટિશ સૈન્યની છાવણી હતી. અંગ્રેજ સૈનિકોએ તરત ક્વેટાને ઘેરી લીધું, જેથી લૂંટફાટ ન થાય, અને રાહતકાર્ય શરૂ કરી દીધું.
ર૬ જૂન, ૧૯૩૮માં કાઠિયાવાડમાં રાજકોટની પૂર્વમાં આશરે ૩૦ માઈલ દૂર આવેલ પાળિયાદ ગામમાં ધરતીકંપની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ અને ૧૫ મી ઓગસ્ટ સુધી એ કંપના આંચકા ચાલુ રહ્યા હતા. એ આંચકાની વિપુલતામાં ખૂબ ફેરફાર થયા કરતો હતો. ૧૨મી જુલાઈ, બપોરે ૩-૪૫ વાગ્યે, ૨૦ મી જુલાઈ સાંજના ૪-૨૦ વાગ્યે અને ર૩મી જુલાઈ સાંજના ૫-૩૫ વાગ્યે લાગેલા આંચકાઓ સૌથી વધારે જોરદાર અને સખત હતા. ર૩મી જુલાઈએ પાળિયાદનો ધરતીકંપ તેની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચ્યોં હતો. શરૂઆતના નુકશાનમાં, પાળિયાદ ગામમાં એકાદ
પથિક સૈમાસિક - જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી-માર્ચ ૨૦૦૧ ૦ ૧૧
For Private and Personal Use Only
