Pathik 1998 Vol 38 Ank 12

Author(s): Nagjibhai K Bhatti and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust

Page 8

હે જાગ સત્યાગ્રહી, ઉઠ ઉતાવળો તુજ વિના જેલમાં કોણ જાશે... હે જાગ0 દેશ જગાડવા, ચેતના લાવવા
તુજ વિના મોખરે કોણ થાશે.... હે જાગo વિદેશી કાપડની હોળી થતી, વિદેશી કાપડની દુકાને પિકેટીંગ થતાં, જેણે તે હોળી જોઈ હોય તેને તો આજે પણ આ ચિતાર આંખ સમક્ષ ખડો થાય છે. જુઓ
મુને લાગી લગન પિકેટીંગ તણી દિલ મારું વળ્યું પિકેટીંગ ભણી... મુને, પરદેશી કાપડ વેચાયે
બરછી વાગે છાતી મહીં... અને મહાત્મા ગાંધીજીએ ગોળમેજી પરિષદમાં હાજર થવાની ના વાઈસરોયને લખી મોકલી તે પરથી એમની મનોવેદના આલેખતાં કાવ્યો ૧૯૩૧માં મેઘાણીભાઈએ રચ્યા. ગાંધીજી ગોળમેજી પરિષદમાં જતાં અટક્યા ત્યારે લખેલું કાવ્ય “અંતરની આહ”-.
વળી જાઓ રે વાંણ વિદેશ તણાં ! મારે હૈયે તો કોડ હતાય ઘણાં સારી સૃષ્ટિનાં સંત સમાગમનાં
ગોળમેજી પરિષદમાં જતી વેળા - “છેલ્લો કટોરો ”
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ, પી જજો બાપુ !”
અને માતા તારો બેટડો આવે, આશાહીન એક્લો આવે.
આ કાવ્ય ૧૯૩૧માં ગાંધીજી હતાશ હૈયે ગોળમેજીમાંથી પાછા ફર્યા તે અરસામાં લખાયું હતું. આ કાવ્ય વાંચીને ગાંધીજીએ કહેલું કે “મારી સ્થિતિનું આમાં જે વર્ણન થયું છે તે તદ્દન સાચું છે.” ઉપરાંત ૧૯૩૩માં “છેલ્લી સલામ'
સો સો રે સલામું
મારાં ભાંડુડાંને દે જો રે... બ્રિટીશ મહાસચિવના કોમી ચુકાદા સામે ગાંધીજીએ ચરોડા જેલમાં અનશન વ્રત લીધું ત્યારે રચેલું. રાષ્ટ્રીય ચળવળ અહિંસક લડવાની અને સામે પક્ષે જાલીમ હથિયારધારી સરકાર. ૧૯૮ના પ્રારંભમાં કવિ કહે છે
પોરો રે આવ્યો. હો સંતો પાપનો ધરતી માંગે છે ભોગ...
અને, કેવાં કેવાં સમરાંગણમાં રોળાયા તેનું દ્રવ્યદ્રાવક વર્ણન “કોઈનો લાડકવાયો'માં જણાય છે. જ્યારે આ કાવ્ય મેઘાણીભાઈએ ગાયું ત્યારે સારી યે સભાના શ્રોતાઓના આંખમાંથી અશ્રુની ધારા વહી રહી હતી. આ કાવ્ય રચવાનું કારણ રાણપુરની સરકારી હોસ્પિટલમાં ઘવાયેલા સૈનિકોનું એક ઝુંડ આવતાં અને તેમાંના એક વિશે નામો નિશાન કે વિગત નહીં મળતા મેઘાણીભાઈનું હૃદય દ્રવી ઉઠ્યું હતું અને તેમણે કોઈનો લાડકવાયો'ના શિર્ષક નીચે એક
પથિક - સપ્ટેમ્બર-૧૯૯૮ : ૫