________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નિષ્કર્ષ
સાનુકૂળ યૂહાત્મક બંદરોથી સંપન્ન ગુજરાત રાજય ભારતના દરિયા કિનારાનો ૧૩ ભાગ એટલે કે ૧૬૦ કિલોમીટર લાંબો દરિયા કાંઠો ધરાવે છે. આ કાંઠા પર ૪૧ બંદરો છે. જે પૈકી કંડલા મોટું બંદર છે. બાકીના ૪૦ બંદરો પૈકી ૧૧ બંદરો મધ્યમ કક્ષાના અને ર૯ નાના બંદરો છે. ગુજરાત કરતા સૌરાષ્ટ્રમાં વધારે બંદરો આવેલા છે. જેનું પ્રદાન પણ વિશિષ્ટ રહ્યું છે. આ બંદરોના વિકાસ માટે જે થયું છે તેના કરતાં ઘણું વધુ કરવાનું બાકી રહે છે. ગુજરાતનો મોટા ભાગનો ઔદ્યોગિક વિકાસ અમદાવાદથી વાપી સુધીના વિસ્તારમાં જ થયો છે. સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છને આ વિકાસનો લાભ મળ્યો નથી, જે સૌરાષ્ટ્ર દેશના સિમેન્ટ ઉત્પાદનમાં, બાસ પાર્ટ અને મત્સ્ય ઉદ્યોગમાં તેમજ મીઠા ઉદ્યોગમાં સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં મોખરાનું સ્થાન ધરાવતું હોય તે સૌરાષ્ટ્રના બંદરોનો જો દરિયાઈ રસ્તે વહન કરવા ઉપયોગ શરૂ કરવામાં આવે તો સૌરાષ્ટ્રના વિકાસની નવી જ ક્ષિતિજ ઉઘડશે."
ટૂંકમાં, પીપા ભગતનું પીપાવાવ બંદર સારાએ પશ્ચિમ ભારતનું સૌથી મોટું મહાબંદર બની શકે તેમ હોવા છતાં આઝાદી પછીનાં આટલાં બધા વર્ષો સુધી તે સંપૂર્ણપણે ઉપેક્ષિત રહ્યું. ગુજરાત રાજયનાં ગૌરવરૂપ “ઓલ વેધર પોર્ટ એવું પીપાવાવ બંદર સમૃદ્ધ ગુજરાતનું એક પ્રતીક બની શકે તેમ છે. એક જમાનામાં જેમ સુરત, ભરુચ, ખંભાત અને ઘોઘા બંદરની જાહોજલાલી હતી તેના કરતા પણ વધુ ચમક-દમક પીપાવાવ બંદરને કારણે આવી શકે તેમ છે.
અલબત્ત, તાજેતરમાં જ પીપાવાવ ખાતે જે નવી વિશાળકાય જેટી બની તે ખરેખર આનંદની વાત છે. આમ રાજલા પાસેના પીપાવાવ બંદરનો વિકાસ જે ઝડપે થઈ રહ્યો છે. તે નજીકના ભવિષ્યમાં આ વિસ્તારમાં પ્રતિષ્ઠિત ઉદ્યોગગૃહો પોતાના ઉદ્યોગો સ્થાપવા નજર દોડાવશે, તે સ્વાભાવિક છે. ગુજરાત સરકારે જે સાચા અર્થમાં સૌરાષ્ટ્રનો વિકાસ કરવો હોય તો તેણે સૌ પ્રથમ પીપાવાવ બંદરનાં વિકાસનું કામ હાથ ધરવું રહ્યું.
, ,
પાદટીપ ૧. બોસમીયા, વિનોદરાય, “ગુજરાત પીપાવાવ પોર્ટ લિ. એક મહત્ત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ', “પગદંડી' દૈનિક, તા. ૨૯
એપ્રિલ, ૧૯૯૭ ૨. ગુજરાત સમાચાર : “પીપાવાવ સંયુક્ત સાહસમાં મહાબંદર બનવાની દિશામાં આગેકુચ, તા. ૫ એપ્રિલ ૧૯૯૭ (૩ પંડ્યા વિનોદ : “અભિયાન', તા. ૧૪ એપ્રિલ, ૧૯૯૭ ૪. પરમાર, ખોડીદાસ, ગુજરાત વહાણવયની પરંપરા’ : “સૌરાષ્ટ્ર સમાચાર દૈનિક, તા. ૫ એપ્રિલ ૧૯૮૦ ૫. મહેતા, જયંતિલાલ મોરારજી, દેશી રાજયોનો દરિયા કિનારો' પૃ.૧ ૬, દેશી રાજ્ય, સપ્ટેમ્બર, ૧૯૩૫, પૃ. ૨૭૩-૨૭૪ ૭. ગુજરાત રાજય, જિલ્લા સર્વસંગ્રહ, ભાવનગર જિલ્લો, પૃ. ૯ ૮. કોરાટ, () પી.જી. જાની (ડૉ.) એસ.વી. અને ભાલ (ડ.) જે. ડી. (સંપાદન) ભાવનગર રાજ્યોનો ઇતિહાસ
૯. દુધરેજીયા, નાનુરામ : સૌરાષ્ટ્ર સમાચાર, સપ્તરંગ પૂર્તિ, તા. ૧૧ મે, ૧૯૯૭ ૧૦. મહેતા, કૌશિકરામ વિખરરામ, ગૌરીશંકર ઉદયશંકર ઓઝા, મુંબઈ ૧૯૦૩ પૃ. ૨૧૩ ૧૧. એજન, પૃ. ૨૧૪ ૧૨. જમીનનો છરી જેવો અણીદાર હિસ્સો જે સમુદ્રમાં જતો હોય તો તે ભૂસિર કહેવાય છે. ૧૩. મહેતા, કૌશિકરામ વિઘ્નહરરામ, પૂર્વોક્તગ્રંથ, પૃ. ૨૧૬ ૧૪. એજન. ૧૫. રાવ, જયપ્રકાશ : લોકસત્તા - જનસત્તા (રાજકોટ), તા. ૫ એપ્રિલ, ૧૯૯૭ ૧૬. બ્લોચ, એમ. કે, લોકસત્તા- જનસત્તા (રાજકોટ), તા. ૫ એપ્રિલ, ૧૯૯૭.
પથિક • સપ્ટેમ્બર-૧૯૯૮ • ૧૮
For Private and Personal Use Only
