Pathik 1991 Vol 31 Ank 07

Author(s): K K Shastri and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust

Page 3

રિચર્ડ પ્રેકટર સિમ્સની કબર અને એની પરનો લેખ
–ડો, ઍમસ પરમાર
રિચર્ડ પ્રેકટર સિમ્સ ભાવનગર રાજ્યના મુખ્ય ઇજનેર અને જાહેર કાના સલાહકાર હતા. સિમ્સ ભાવનગરમાં ઈ.સ. ૧૮૭૬ થી ૧૯૦૦ સુધી એટલે કે ૨૫ વર્ષ સુધી સેવાઓ આપી હતી. છપનિયા દુકાળ વખતે સિસે ભાવનગર રાજ્ય વતી વિશિષ્ટ પ્રકારની જવાબદારી સંભાળી હતી. એ વખતે ભાવનગર રાજ્યની ગાદીએ ભાવસિંહજી બીજા હતા. અમરેલી જિલ્લાના રાજુલા તાલુકાના વિક્ટર બંદરનું બાંધકામ સિમ્સની અધ્યક્ષતા નીચે થયું હતું. દુકાળને વર્ષે જ સિમ્સનું અવસાન થયું હતું. ભાવનગર રાજ્ય સિમ્સની સેવાઓની કદર કરીને વિકટર બંદરની અડોઅડ આવેલા વિકટર ગામમાં એમની કબર અને એ પરને મૃત્યુલેખ કરાવ્યું હતું.
વિકટર ગામની પશ્ચિમે રિચર્ડ પ્રેકટર સિમ્સની કબર આવેલી છે. કારને ફરતી 7.32 x 5,50 મીટર માપની રેતિયા પથ્થરની લગભગ 30 સે.મી. ઊંચી ટેલિંગ કરેલી છે, જેમાં દક્ષિણ બાજુએ પ્રવેશ માટે 91 સે.મીને ભાગ ખાલી રાખેલો છે. લિંગના ચારે ખૂણે ચાર અને પ્રવેશની બંને બાજુએ બે થઈને કુલ છ નાના સ્તંભે ઊભા કરેલા છે. આ દરેક સ્તંભ 61 સે.મી. ઊંચે છે. રેલિંગની ઉપર ઝૂલ-આકારે લટકતી લેખંડની કલાત્મક સાંકળે અને પ્રવેશ આગળ લખંડને સુંદર દરવાજો હતા, જે હાલ મે જૂદ રહ્યા નથી.
કબરની રેતિયા પથરની પીઠિકા 4.88 x 1.70 મી. વિસારની છે. કુબેરની નીચેના ભાગ કાઈ આરસના છે. જે 1.96 , 62 સે મા નું માપ ધરાવે છે. આ કાળા ભગ ચારે બાજવી જાડકુંભના આકાર છે. આની ઉપર વીંટા (scroll)ના આકારે સફેદ આરસને ભાગ છે કે જેમાં લેખ કાતરે છે. આ સંકેદ ભાગ 46 સે.મી. પહોળે, ઉત્તરની બાજુએ 37 સે.મી. ઊંચા અને દક્ષિણની બાજુએ 21 સે.મી. ઊંચે છે. આ સફેદ ભાગના બંને છેડા પાર્શ્વ ભાગે સર્ષના મૂળાકારે (spiral) છે, અર્થાત કાઈ કાગળનો વી ટે વાળીને મૂળ્યો હોય એવો આકાર છે. ઉત્તરની બજએ એ અંદરની તરફ અને દક્ષિણની બાજુએ બહારની તરફ વીટળાયેલું છે. બંને છેડાની ઊંચાઈમાં ફાવત હોવાને કારણે એ ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફના ઢાળ ધરાવે છે. ઢોળાવવાળા ભાગ પર લેખ ધારેલો છે. લખાણના સૌથી ઉપરના ભાગે મયમાં માસનું આલેખન છે. કાસને ઊભો ભાગ 28 સે.મી. અને આડા ભોગ 18 સે.મી.ને છે. કેસને આ બંને ભાગને વૃક્ષના થડને આકાર આપવામાં આવ્યું છે. કે સની ડાબી બાજુએ R P s સંયુક્તાક્ષરી (monogram) અલંકૃત રીત લખેલા છે, જે “રિચર્ડ પ્રેકટર સિમ્સ' નાનના પ્રથમ અક્ષર છે. કેસની ડાબી બાજુએ એક મુગટ પર મધ્યમાં બેઠેલા પક્ષીનું આલેખન છે. આ પક્ષી ગ્રીક પુરાણ –કથામાં આવતું ફિનિકસ પક્ષી છે. આ પક્ષી એની અ-૨ માટે જાણીતું છે. એ એના મૃત્યુની રાખમાંથી સજીવ થાય છે એવી માન્યતા છે. કબર પર આલેખન ફિનિકસનું શિ૯૫ ખ્રિસ્તી ધર્મના પુનરુત્થાન (resurrection)ની કે ન્યતાનું પ્રતીક છે. ઈશ્વર ફરીથી પૃથ્વી પર પધારશે અને દરેકને ન્યાય કરશે, એ દિવસે સર્વ મૂએલા સજીવ થશે. ખ્રિસ્તી ધર્મની આ માન્યતાને પુનરુત્થાન (resurrection) કહે છે. આમ ફિનિકસ પક્ષી મૃત્યુ પછી શું ફરીથી સજીવ થાય છે એમ નવી પણ મૃત્યુ પછી સજીવ થશે એ માન્યતાનું પ્રતિબિંબ આ આલેખનમાં જોવા મળે છે.