________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રથમ પાન [ઐતિ, લઘુથા]
શ્રી. વેશ ભટ. આજથી લગભગ ૧૩૬૧ વર્ષ પહેલાં સાખની એક રાત્રિએ ભિન્નમાલમાં (કે જે આજના પશ્ચિમ રાજસ્થાનમાં આવેલ શ્રીમાલ હતું ત્યાં) રાત્રિના પ્રથમ પ્રહરના સમયની આ વાત.
રાજકુંવરી બા ! આ જ બ્રહ્મગુપ્ત.” રાજકુંવરી વિશ્રવા એક નાની શી ઓરડીમાંથી નીકળતા એક જુવાનને જોઈ રહી. નાને જુવાન ત્રીસેક વર્ષને. સફેદ દેતી અને સફેદ ઉત્તરીય પહેરેલ. નાનું નમણું નાક, પણ ધારદાર હઠ અદબથી બિયેલ રતૂમડા અને સાકાર. આંખે પાણિયાળી અને ઉત્સુક. દષ્ટિ દઢ અને એમાં વિશ્વાસને અજેય ટંકાર મુદ્દા સ્વસ્થ, શરીર સુડોળ અને કમરથી ટટાર. ચાલ સાદઢ અને ડગ ડગ છટાબંધ. કપાળમાં ત્રિપુંફ અને વાળ કાળા. શિખા ડાબા ખભા આગળ ઝૂલે, એના ડગલાં સાથે લયબદ્ધ ડેલે, જાણે ફણીધરની ફેશ. રાજકુંવરી વિશ્રવા તો જોઈ જ રહી ત્રીસ વર્ષની ઉંમરે જગપ્રસિદ્ધ ભિનમાલ વિશ્વવિદ્યાલયને કુલપતિ થનાર તે આ બ્રહ્મગુપ્ત.
“બા! ચાલો.” કુંવરી ચમકી. ભાનમાં આવી દારીના શદે સભાન બની.
“આચાર્યજી ગયા છે..લી દૂર ટેકરી ઉપર તારક-મંડલને અભ્યાસ કરવા, સવાર પહેલાં પાછા નહિ આવે.” દાસીએ કહ્યું. રાજકુંવરીએ પણ સાબદી રહેવાને નિશ્ચય કર્યો. ભિન્નમાલના રાજાની એકની એક સુંદર પુત્રી આવા સમયે આવી જગ્યાએ કોઈ જુવાનના ઘરમાં ચોરીછૂપીથી ઘુસે તે લો શું સમજે? બંને ચેર–પગલે બ્રહ્મગુપ્તની ઓરડીમાં પી. ચેતરફ દષ્ટ દેડાવી. દૂર ખૂણામાં વ્યાઘચર્મ સામે નાના બાજોઠ પર પડેલી એથી એને દષ્ટિગોચર થઈ. એ તરત ત્યાં પહોંચી અને પેથીને જોઈ રહી. “બ્રહ્મક્ટસદ્ધાંતનું શીર્ષક એને ઉપર જોઈ એનું હૃદય ઊછળી આવ્યું. કેટલાય સમયની ઉકટ ઈચ્છા પૂરી થતી હોય એમ લાગ્યું,
એ વિચારવા લાગી. આ બ્રહ્મગુપ્ત મકાન તથા વિચિત્ર હતા. જ્ઞાની અને નિલે , છતાં ડર ઉતપન્ન કરે તેવા હતા. આડંબર-રહિત છતાં ૬૮ હતા. એમનું વ્યક્તિત્વ મોહક હતું, પણ પૂજનીય હતું. એ વિનમ્ર, પણ ગવ લા હતા. એને ઘેડા દિવસ પહેલાં બનેલ પ્રસંગ યાદ આવી ગયો. રાજયસભામાં રાજાએ બ્રહ્મગુપ્તને એમનાં અવકન નારસંવાદમાં ઉતારવાનું કહ્યું ત્યારે એ કેવા છેડાઈ પડેલા ! એમના શબદ એને યાદ હતા :
“રાજન...! વિજ્ઞાન એ નાટકને ત નથી, મારા બ્રહ્મસ્ફસિદ્ધાંત'માં હું આ જ કહેવાને છું.” ગવાક્ષમાં બેઠેલી એ એને જોઈ રહી અને બસ ત્યારથી એને ફક્ત એક જ લગની લાગી હતી. બ્રહ્મસ્ફટસિદ્ધાંત”નું પ્રથમ પાન ખેલ્યું :
જ્યારે નક્ષત્રો અને ગ્રહે અંગેની ગણતરીએ બેટી કરી છે ત્યારે હું વિષ્ણુગુપ્ત વૈશ્યને પુત્ર બ્રહ્મગુપ્ત મારી આયુના ૩૦ મા વર્ષે દેવાધિદેવ ભગવાન શંકરને નમન કરી એ અંગે અહીં સ્પષ્ટીકરણ કરવાનું સાહસ કરું છું.”
કુંવરી વિશ્રવા, વાંચવાનું શરૂ કર્યું. એન રુવાડાં ઊભાં થતાં લાગ્યાં.
“અંધકારની દુનિયામાં ધકેલાઈ ગયેલી નગરી છે ભિનમાલ. ત્રાજવે તોળીને લેવડદેવડથી પૂરાં કરતાં આ સમાજને દિવસ માસ અને વર્ષ વૃથા વહી જાય છે. કોઈ વિચારધારા ઉપર ઊભો નથી, એને કોઈ ગતિ નથી, વર્તમાનની ક્ષિતિજોને આંબી ભાવિમાં ડોકિયું કરવાની પણ ક્ષમતા નથી. છે. ભિનમાલ પાસે થેટા જણ કે જેમની પાસે વૈચારિક ક્ષમતા હોય, પણ તેમણે આપેલી પ્રાથમિકતાઓ ૧૯૮ડિસે.
પથિ
For Private and Personal Use Only
