________________
ગાપરની સ્વચ્છતા
સિંગાપુરમાં હું મારા મિત્ર હુનેદભાઈ સાથે “ઇલિઝાબેથ વોક' પર ફરવા નીકળ્યો હતો. સિંગાપુરમાં એ મારો પહેલો દિવસ હતો. ચાલતાં ચાલતાં અમે આગળ જતા હતા. સિંગાપુરમાં ત્યાંની સરકાર શહેરની સ્વચ્છતા માટે બહુ કડક છે એ હુનેદભાઈએ મને કહ્યું હતું. એમની વાત સાચી હતી, કારણ કે સિંગાપુરની સ્વચ્છતા તરત ધ્યાન ખેંચે એવી હતી.
દુનિયાના બીજા ખંડોની સરખામણીમાં અમેરિકામાં પ્રમાણમાં સ્વચ્છતા ઘણી વધારે છે. મોટાં શહેરો તો ખરાં, પણ નાના ગામડાંઓ પણ એટલા જ સ્વચ્છ. યુરોપમાં સ્વિટ્ઝરલૅન્ડ સહુથી વધુ સ્વચ્છ દેશ ગણાય છે. ઇટલી, ગ્રીસ, તુર્કસ્તાન વગેરે દેશોમાં સ્વચ્છતા થોડી ઓછી જોવા મળશે. અમેરિકામાં સાનફ્રાન્સિસકો અને લેસ એન્જલસ કરતાં ન્યૂયૅર્કમાં પચરંગી પ્રજા વધુ હોવાથી ત્યાં સ્વચ્છતા ઓછી છે. એશીયામાં જાપાન સહુથી વધુ સ્વચ્છ દેશ ગણાય છે. એશિયાનાં શહેરોમાં ટોક્યો કરતાં સિંગાપુર હવે સ્વચ્છતા માટે વધુ ખ્યાતિ પામતું જાય છે. સ્વચ્છતા માટે દુનિયામાં સૌથી કડક શહેર તરીકે પણ સિંગાપુરનું નામ હવે બોલાય છે.
સ્વચ્છતા એ માણસનો નૈસર્ગિક ગુણ હોવો જોઈએ. જ્યાં સમગ્ર પ્રજાની એ ખાસિયત હોય છે ત્યાં કાયદાથી સ્વચ્છતાનો આગ્રહ રાખવાની બહુ જરૂર રહેતી નથી. ખાતાં-પીતાં, હરતાં-ફરતાં, ખરીદી કરતાં કચરો ન થાય એવું નથી, પરંતુ જ્યાં
જ્યાં કચરો થવાનો સંભવ હોય ત્યાં ત્યાં નિશ્ચિત જગ્યાએ જ કચરો નાખવા માટેની તાત્કાલિક વ્યવસ્થા હોય અને તેનું આયોજન પહેલેથી કરવામાં આવ્યું હોય એવું કેટલાક દેશોમાં જણાય છે. જ્યાં વસતિ વધારે હોય છે ત્યાં ગંદકી વધારે હોય છે એ માન્યતા હંમેશાં સાચી નથી. જાપાન ગીચ વસતિવાળો દેશ હોવા છતાં સ્વચ્છતામાં તે મોખરે છે. જે પ્રજા ગરીબ હોય તે પ્રજા ગંદી હોય છે એ માન્યતા પણ બહુ સાચી નથી. જે પ્રજા ગરમ પ્રદેશોમાં રહે છે તે પ્રજા બહુ ગંદી હોય છે એ માન્યતા પણ બહ સાચી નથી. ભારતમાં યુરોપ, અમેરિકા કે જાપાનની સરખામણીમાં સ્વચ્છતા ઘણી ઓછી છે એ તરત નજરે દેખાય એવી વાત છે. ગાંધીજીએ સ્વચ્છતા ઉપર ઘણો ભાર મૂક્યો અને રાષ્ટ્રનાં રચનાત્મક કાર્યોમાં અને મહત્ત્વનું સ્થાન આપ્યું. પરંતુ ગાંધીજીના ગયા પછી ભારત અસ્વચ્છતા તરફ ફરી ગતિ કરવા લાગ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
