________________
પંચાંગમાં પૂનમની કે અમાસની વૃદ્ધિ આવે ત્યારે એક તિથિ વર્ગ શું કરે છે ? તેઓ ચૌદશને બીજી તેરસ બનાવી દે છે અને પહેલી પૂનમ અથવા અમાસને ચૌદશ બનાવી દે છે અને બીજી પૂનમ અથવા અમાસને એકમાત્ર પૂનમ અથવા અમાસ તરીકે કાયમ રાખે છે. આ રીતે બંને પરિસ્થિતિમાં લૌકિક પંચાંગની ચૌદશની ક્ષય અથવા વૃદ્ધિ બેમાંથી કંઈજ ન હોવા છતાં તેઓ ચૌદશને આગળ અથવા પાછળ ખસેડે છે. તેને કારણે એક તિથિ તેમ જ બે તિથિની ચૌદશ અલગ દિવસે આવે છે, જે નીચેના કોઠા દ્વારા ઉદાહરણ તરીકે સહેલાઈથી સમજી શકાય તેમ છે ઃ
ત્યારે
પૂનમનો ક્ષય હોય લૌકિક પંચાંગ
૧૩
વાર
સોમ
મંગળ
બુધ
૧૪
વદ-૧
પૂનમની વૃદ્ધિ હોય ત્યારે
વાર લૌકિક પંચાંગ
સોમ
મંગળ
બુધ
ગુરુ
૧૩
૧૪
૧૫
૧૫
બે તિથિ
૧૩
૧૪+૧૫
વદ-૧
Jain Education International
બે તિથિ
૧૩
૧૪
×૧૫
૧૫
એક તિથિ
૧૪
૧૫
વદ-૧
એક તિથિ
૧૩
૧૩
૧૪
૧૫
આ પ્રકારે જોડિયાપર્વમાં પાછળની પર્વતિથિના ક્ષયવૃદ્ધિ પ્રસંગે ઉમાસ્વાતિ મહારાજના પ્રઘોષના વિભિન્ન અર્થઘટનને કારણે એક જ સંઘમાં પાક્ષિક પર્વની આરાધનાના દિવસો બદલાઈ જાય છે અને પક્ષભેદનો પ્રારંભ થાય છે. અહીં એ વાતનો ઉલેખ જરૂરી છે કે જોડિયાપર્વ જેવા શબ્દનો ઉલ્લેખ જૈન શાસ્ત્રોમાં ક્યાંય કરવામાં આવ્યો નથી અને ચૌદશ - પૂનમ અથવા ચૌદશ અમાસ એક સાથે જ આવવાં જોઈએ એવો કોઈ પ્રસ્થાપિત નિયમ પણ
પર્વતિથિના ભાવસત્યની રક્ષા કરીએ૧૭ For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
