________________
હાય હાય તે સાથે હતું જ. બિભત્સ ગાળો મેં ક્યાંય ન સાંભળી, ઊલટું મોટેરાં બેને પણ આ દિવસોમાં પૂજન કરવા ઉત્સાહભેર ચાલી જતી જ્યાં ત્યાં દેખાતી હતી. મહારાષ્ટ્રીય બેનાના વતપૂજનના દિવસો યાદ આવે એવું રસમય દશ્ય ખડું થતું હતું. આપણું આવા પવિત્ર અને ઉત્સાહપ્રેરક પર્વોમાં હાય હાયના અને કઠોર વાણીના પ્રયોગો દૂર થઈ જાય તે પર્વો કેવાં દીપી ઊઠે !
_ ચાતુર્માસ [અષાડી પૂર્ણિમાથી કાર્તિકી પૂર્ણિમા ] ચાતુર્માસનો અર્થ ચાર ભાસ થાય, પણુ વર્ષા અને શરદના ચાર માસને જ ચતુર્માસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ખૂબી એ છે કે આ ઋતુમાં ધાન્ય પેદા કરવાનો મહાયજ્ઞ મંડાય છે અને પછી પૂરો પણ થાય છે. પાછેત્તરપાક જે કે પછી ઊતરે છે પણ તેય સુધ્ધાં આ ઋતુઓમાં જ વવાઈ તે જવાને જ.
ચાતુર્માસની શરૂઆત વૈદિક સંપ્રદાયમાં અષાઢી અગિયારસથી થાય છે અને જૈન સંપ્રદાયમાં અષાઢી પૂર્ણિમાથી થાય છે.
આ ચતુર્માસ દરમ્યાન સંન્યાસીઓ મોટે ભાગે એક જ સ્થળે નિવાસ કરી રહે છે. જૈન સાધુએ તે પૂરા ચારમાસ-કાર્તિકી પૂર્ણિમા-સુધી રહે છે, જ્યારે સંન્યાસીઓ પૈકીના કેટલાક બે માસ રહે છે.
વૈદિકે અને જે વર્ષો અને શરદમાં તપશ્ચર્યા–ઉપવાસાદિ કરે છે. સામાન્ય રીતે જેમ ચોમાસામાં શરીરને ઉપયોગી એવાં અન્નવસ્ત્ર માટે જેમ કૃષિકારે સમાજની સેવાયજ્ઞમાં લાગી જાય છે, તેમ સાધુસંન્યાસીઓ અને ઉપદેશકારે સંસ્કારશિક્ષણ માટેના સમાજસેવાયજ્ઞમાં પરોવાઈ જાય છે. કેટલાક વળી આઠ માસ સુધી થએલે શક્તિનો વ્યય પુન: સંચિત કરી લેવા માટે અધ્યયન, ધ્યાન, નિવૃત્તિ, એકાંત વગેરેમાં જાઈ જાય છે.
દિવાસે
[અષાઢી અમાસ ] દિવાસાને તહેવાર એક રીતે પર્વના સો દહાડાને પુરગામી પર્વ દિવસ છે. દિવા+=દિવાસો. અષાઢી અમાસ પછીથી ઠેઠ કાર્તિકી એકાદશી પર્યત સે દિવસો. નું પઝૂમખું. આ દિવસમાં બેને રાત્રી જાગરણ કરીને રાસો દ્વારા સંસ્કારસિંચનનું કામ કરે છે. જોકે આ રાત્રી જાગરણમાં પણ જુગાર, ઠઠ્ઠામશ્કરી, શૃંગારગીતો વગેરે દ્વારા સેળભેળ થયેલા કુસંસ્કારો પર જાગૃત ચેકીની જરૂર તો છે જ.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
