________________
go
તો મેં સાળ પણ નહાતી જોઈ. એમને આજે ૭૨ પૂરાં થયાં ત્યારે ૩૯ વના તે। હશે જ તે ? એમનુ બાળપણ કેવું હતું, તે તમે! જાણેા જ છે. મિષ્ઠ પૂતળીબાઈના એ પુત્રમાં માતાના સંસ્કાર અને ન્યાયી પિતા કરમચંદભાઈના ન્યાયના સંસ્કાર એમને વારસમાં મળ્યા હતા. ઘણા ખાડાટેકામાંથી એ બાળપણુ વિતાવી માંડમાંડ ભણ્યા. વિલાયત જઈ બેરિસ્ટરી પાસ કરી. આફ્રિકામાં એરિસ્ટર થઈને ગયા. પણ ત્યાં તે ખીજી એરિસ્ટરી જ એમને ફાળે આવી. બસ, એ હિંદીઓની અપમાનિત દશા બદલતાં લાગેલા ફટકાએ એમના જીવનનું પરિવતન કરી નાખ્યું. ત્યાં એમણે સત્યાગ્રહ આદર્યાં. અને આજે પણ એ જ ચાલુ છે. એમના અહિંસા અને સત્યના અખતરાઓ નિર ંતર ચાલ્યા જ કરે છે. ઠેઠ આર્થિક, આહારસંબંધી, ભાષા સંબંધી અને સામાજિક ક્ષેત્રથી માંડીને રાષ્ટ્રીય ક્ષેત્ર લગી તેએ એ પ્રયાગ કરતા પહેોંચી ગયા છે. ન્યૂટને એક સફરજનના પડવા પરથી ગુરુત્વાકર્ષણના નિયમને પ્રાયોગિક ક્ષેત્રમાં આણી નામના મેળવી. ગાંધીજીએ અહિંસા જો ધાર્મિક ક્ષેત્રે સફળ છે તા રાજકીય ક્ષેત્રે કાં નહિ ? એ વિચારે પ્રયોગ આદર્યાં. લાકોએ ઠેકડીએ કરી. શુ` કાવાદાવા, જૂઠ કે હિંસા વિના રાજતંત્ર ચાલે કે ? આમ પ્રશ્ન કરનારા આજે થાકયા છે અને થાકશે જ એવા ગાંધીજીને વિશ્વાસ છે. ડનમાં અંગ્રેજ જુવાનાએ કરેલાં અપમાન અને તાડન, મીર આલમ નામના પઠાણુ ભાઈએ દ. આ.માં મારેલો સખત માર આવા આવા દુ:ખદ સોગામાં પણ એમણે જાળવી રાખેલી અપ્રતિકારક ક્ષમા, એમની અહિંસાપ્રીતિના પુરાવાઓ છે.
પણ આજે વિશ્વમાં માનવસંહારક યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. તેનું શું ? ગાંધીજીને મન હિંદની મુક્તિ ઉપર એ બધા પ્રશ્નોના ઉકેલ લાગે છે. અને હિંદની મુક્તિને ઉકેલ સમાજવાદ ઉપર છે. પણ સમાજવાથી કાઈ ન ચેાંકે ! ગાંધીજીને સમાજવાદ એટલે ગ્રામેાદ્યોગનું પુનર્જીવન અને એમાં ખાદી એમને મન મુખ્ય છે. તેમને પ્રયાગ સિવાય ગમતુ` નથી. તેમના પ્રયોગો પાછળ ભરચક વફાદારી અને તટસ્થપણુ હાય છે. તેથી તે પ્રવૃત્તિએને વેગ પણ આપી શકે છે, તેમ બ્રેક પણ મારી શકે છે. અને તેથી જ તે તે મહાસભાના અજોડ સુકાની તરીકે ગૌરવવ ંતુ સ્થાન દીપાવી રહ્યા છે. અને છતાંય નમ્ર છે. ખાદીમાં આસક્ત છે. ખાદીશાસ્ત્ર એટલુ` છણાયું છે કે અનહદ ! છતાં અનેક દૃષ્ટિએ ઋણુાય એ યેાગ્ય જ છે.
અમારા પ. પૂ. ગુરુદેવે જૈન જનતામાં જ્યાં તેઓ ગયા ત્યાં ભારે પ્રયાસ કરી ખાદીપ્રગતિ સાધી છે. તેએ કહે છે, અહિંસાની
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
