Panchashati Prabodh Sambandh

Author(s): Mrugendravijay
Publisher: Suvasit Sahitya Prakashan

Page 313

२४६ ]
प्रबन्धपञ्चशती पाह-सरस्वती नदी कमलदोपान्तस्थे कूपमध्ये अकालजमाम्रफलं दृष्टं । बुद्धिः प्राहकूटं किं प्रोच्यते १ सुबुद्धिः-सत्यमेतत् । ततः कुबुद्धिः तस्य पत्नीमंगोचिकोः (तच्चिकोः] प्राह-यदि तत्रानं भवति तदा मम गृहस्थाऽपि श्रीस्तव, यदि न भवति तदाहं द्वाभ्यां हस्ताभ्यां यद्गृह्णामि तन्मामकं । एवं पणबन्धं कृत्वा कुबुद्धिस्तत्फलमानोतवान छन्नं स्वगृहे, प्रातावपि गतौ फलमदृष्ट्वा कुबुद्धिरुवाच चल चेद्गृहे यद् द्वाभ्यां हस्ताभ्यामहं गृह्णामि । तन्मे भवतु । एवं जल्पन्तं कुबुद्धिं सुबुद्धिः भायाँ गृहीतकामं झातवान् । ततोऽवग-कल्ये त्वयाऽगम्यं द्वाभ्यां हस्ताभ्यां वस्तु ग्राह्यं । ततो द्वितीयदिने सर्व वयं बस्तु पत्नोयुतं मालकस्योपरि मुमोच । कुबुद्धिरामात् स्वं लहनं ममार्ग सुबुद्धिनिःश्रेणी तत्र मुक्त्वा प्राह गृहाण
वस्तु । ततः स यावन्मालकस्योपरि चटितुं निःसरणी द्वाभ्या हस्ताभ्यां जग्राह । तदा सुबुद्धिः 10 प्राह-इमां निःसरणी लात्वा गच्छ । अद्य प्रभृति मम गृहे त्वया नाऽगम्यं तव मनो ज्ञात । ततः पल्यपि हक्किता सम्मार्गे स्थापिता ।।
एवं बुद्धो सुबुद्धिसम्बन्धः ॥४५३॥
[454] अथ बुद्धो व्याघ्रमारिकासम्बन्ध । उन्देलिके ग्रामे राजसिंहः क्षत्रियः तद्भार्या कलहप्रिया रुष्टान्यदा पुत्रद्वयं नीत्वा निःससार 15 पितुगृहं प्रति, गता मलयपर्वते चन्दनद्रुमादिवृक्षसंकुले एकं व्याघ्र संमुखमागच्छन्तं दृष्ट्वा
दध्यौ, कथमस्माच्छुटिष्यते ? तत उत्पन्नधीः पुत्रौ चपेटया आहत्य पाह-कथं युवा व्याघ्र भक्षितुं कलहं कुरुथः ? भवद्भिस्तु अग्रे बहवो भक्षिताः अहं तु बुमुक्षिताऽस्मि, वयं त्रयः असौ तु एकः कथमात्मन उदरपुष्टिभविष्यति । एवं जत्पन्तों श्रुत्वा व्याघ्रो दल्यो एषा व्याघ्र
मारी नारी, अहं मुधा धावितोऽत्रैवाहन्तुं । एते सर्वे व्याघ्रभक्षकाः एवं ध्यात्वा 20 व्याघ्रो नष्टः सा चोद्वलिता तस्माद्भयात् ।।
इति बुद्धौ व्याघ्रमारिकासम्बन्धः ॥४५४ ॥
[455] अथ बुद्धौ शकटालमंत्रिसंबंधः । पाटलीपुरपत्तने नन्दो राजा तस्य शकटालो मन्त्री मन्त्रिधिया सर्वे भूपाला अपि करदायका जाताः हक्तं च
अप्राज्ञेन च कातरेण च गुणः स्यात्सानुरागेण का,
प्रज्ञाविक्रमशालिनोऽपि हि भवेत् किं भक्तिहीनात्फलम् ? प्रज्ञाविक्रमभक्तयः समुचिता येषां गुणा भूतये,
__ मृत्यौ घातृपतेः कलत्रमितरे संपत्सु वापत्सु च ॥१॥ प्रज्ञागुणशरीरस्य, किं करिष्यन्ति संहिताः ? हस्तीपतच्छत्रस्य, वारिधारा वारयः ॥२॥
"Aho Shrutgyanam"