Panch Nirgranthi Prakaran

Author(s): Abhaydevsuri, Mafatlal Zaverchand Gandhi
Publisher: Mafatlal Zaverchand Gandhi

Page 7

પ્રસ્તાવના.
અનેક પ્રલોભનોથી ભરપુર આ સંસારમાં પ્રાયઃ માણસમાત્રની પ્રવૃત્તિ કેઈ ને કઈ સંસારી સ્વાર્થને અનુલક્ષીને જ થયા કરતી હોય છે. જગતમાં ગણાતા હાલામાં વહાલા માતા પિતા પુત્ર સ્ત્રી વિગેરે સર્વકુટુંબી જનોના રાગની પાછળ સ્વાર્થ હોય જ છે. તેમજ માનવો પ્રત્યે ઉત્પન્ન થતા શત્રુઓમાં પણ મુખ્ય ભાગે આ સ્વાર્થ જ કારણ હોય છે. આ દુન્યવી સ્વાર્થ અનેકવિધ પ્રપંચોથી પુષ્ટબની પ્રાણીને ગુણાભિમૂખ થતે પણ અટકાવે છે. અને અનેક પાપમય વ્યાપારેમાં રકત બનાવે છે. આ સ્વાર્થને પોષવા ખાતર પ્રાણું હિંસા કરે છે, જુઠું બોલે છે, ચોરી કરે છે. મૈથુન સેવે છે, અને અમાપપરિગ્રહને એકઠો કરે છે. ને તે આ પંચવિધ પાપપ્રવૃત્તિમાંથી સંસારી માત્ર છૂટી શકતા નથી તેમજ છૂટવા માટે પ્રયત્ન પણ કરતો નથી. આ ઉ-માર્ગગામિ પાંચે પ્રવૃત્તિઓને છોડનારા તે નિર્ચન્ય છે તેમજ કોઈ પણ પ્રાણી અનાભોગથી, દુઃખથી, જ્ઞાનથી કે બીજા કોઈપણ કારણકારા સંસારથી દિગ્ન બને અને તેને પોતાનું હિત કે ગુણોત્કર્ષ પ્રાપ્ત કરવો હોય તો તે આ પાંચ પ્રવૃત્તિ છોડ્યા સિવાય ન જ કરી શકે.
આ પાંચ પાપ, પ્રવૃત્તિને છોડનારા મહાત્માઓ તે પાપ પ્રવૃત્તિવાળા જગતની દ્રષ્ટિમાં ગણાતા ગમે તેવા સાધુ, સંત, દેશોદ્ધારક, દેશસેવક કે માહત્મા કરતાં સેંકડે ગુણઅત્યુત્તમ છે. તે નિસંશય છે.
આ નિર્ચન્થના પુલાક, બકુશ, કુશીલ, નિર્ગસ્થ અને સ્નાતક એ પાંચ પ્રકાર છે. પુલાક પાંચ પાપપ્રવૃત્તિના નિષેધરૂપ મહીવ્રતોને સંપૂર્ણપણે સેવનાર હોય જ છેછતાં પણ સંઘાદિકના પ્રબળ કાર્ય માટે તે કદાચ દૂષણ પણ લગાડી બેસે છે. બકુશ સંપૂર્ણપણે