________________ પધારો સાહેબજી 49 પધારો સાહેબજી લાભ મળી જાય. હવે માનો કે નિર્દોષ, પાણી ક્યાંય મળતું નથી. ગુરુ. ભગવંતના સંયમનો નિર્વાહ થતો નથી, એવા સંયોગોમાં અપવાદરૂપે સાપેક્ષ ભાવે કાંઈ કરવું પડ્યું તો તે આપત્કાલીન થયું, અપવાદ થયો, પણ એવું કોઈ સબળ કારણ ન હોય અને તમે સાધુ-સાધ્વી માટે જ બનાવો તો તમને પણ દોષ લાગે, શાસ્ત્રમાં જણાવેલાં પ્રબળ કારણો ઉપસ્થિત થાય ત્યારે આહાર, પાણી, શય્યા, વસ્ત્ર, પાત્ર, ઔષધ વગેરે અકથ્ય હોય તો પણ કધ્ય ગણાય છે અને તેનાં કારણો વિના એમને એમ ઘેલછા, લાગણીથી વહોરાવો તો તે કથ્ય વસ્તુઓ પણ અકથ્ય બની શકે છે. આ વાત પ્રશમરતિ ગ્રંથમાં બતાવેલી છે. તમે રોજ સાધર્મિક ભક્તિ કરતા હો, એમાં કોઈ સાધર્મિક સચિત્તના ત્યાગી હોય, કોઈને એકાસણું-બેસણું હોય તો એ વખતે એમના માટે ઉકાળેલું પાણી તમારે ત્યાં ઉપલબ્ધ હોય જ. શ્રાવકે હંમેશા સાધુ-ધર્મની પરિભાવના કરવાની છે. સાધુ-ધર્મની પરિભાવના એટલે ‘ક્યારે હું સાધુ બનીશ ? ક્યારે હું સંયમપંથે સંચરીશ ?' આવો સાધુ- ધર્મની પરિભાવનાથી ભાવિત બનેલો શ્રાવક તો રોજ વિચારે કે “મારે દીક્ષા લઈને આખી જીંદગી જો ઉકાળેલું પાણી જ પીવાનું છે તો આજથી જ મારા પરિવારના એક-એક સભ્યને એ માટે કેમ ન કેળવું ? શું આ રીતે કાચું પાણી પીને જીવતાં જીવો મોઢામાં નાંખવાના ? જીવવા માટે આહાર-પાણીની જરૂર પડે એ સમજું છું, પણ મારે હવે સચિત્ત તો નથી જ વાપરવું.” આવો એનો નિર્ધાર હોય. બધા જ જૈન પરિવારો આવી રીતે સચિત્તનો ત્યાગ કરતા હોય, ઉકાળેલું પાણી વાપરતા હોય તો સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતનો નિર્દોષ લાભ મળે કે ન મળે? ગુરુ ભગવંત બધાને ત્યાંથી થોડું થોડું પાણી લઈ લઈને પોતાનો સંયમ નિર્વાહ કરી શકે ને ? તમારે તપ-ત્યાગ હોય તો સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતનો નિર્દોષ લાભ મળી શકે, તમને હજુ એવી વિરક્તિ નથી કે ફળાદિ વસ્તુનો ત્યાગ કરી દો, તમારે ફળાદિ જોઈએ જ છે, તો પણ જો તમે અચિત્ત વાપરતા હો તો ક્યારેક સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતનો નિર્દોષ લાભ મળી શકે. રસોઈ ગણી-ગણીને બનાવો તો નિર્દોષ લાભ ન મળે. સુખી-શ્રીમંત શ્રાવકના ઘરમાં કોઈ સાધર્મિક જમવાના ન હોય તો એને ખાવું કેમ ભાવે ? નિર્દોષ ઔષધાદિનું પ્રદાન કરો ! આગળ જઈને કલિકાલસર્વજ્ઞશ્રીજી કહે છે કે, रोगापहारिणां च भेषजादीनां दानम् / ‘જ્યારે કોઈપણ સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતને માંદગી આવે ત્યારે એ રોગને શમાવવા માટે આવશ્યક ઔષધ-ભેષજ આદિ વહોરાવીને લાભ મેળવવો.’ સભા : ઔષધ-ભેષજ એટલે શું ? 'औषधमेकमेव द्रव्यं, भेषजं तु बह्वौषधसंयोगम्' જે દવા એક જ વસ્તુમાંથી બની હોય તેવી દવાને ઔષધ કહેવાય અને જે દવા અનેક વસ્તુના મિશ્રણમાંથી બની હોય તેવી દવાને ભેષજ કહેવાય. હરડે ઔષધ કહેવાય અને ત્રિફલાને ભેષજ કહેવાય. અહીં ઔષધ-ભેષજ શબ્દ બહુ સુયોગ્ય રીતે મૂક્યો છે; તમે તો આવીને અમને કહો, “સાહેબ! કોઈ દવા-દારૂનો ખપ હોય તો લાભ આપજો'. ત્યારે કોઈ અર્જન કે અજાણ્યો માણસ આવ્યો હોય તો એને થાય,- “મહારાજ સાહેબ દારૂ લે છે? મહારાજ અને વળી દારૂનો લાભ કેવી રીતે આપતા હશે ?" ઘણીવાર પ્રાસ-અનુપ્રાસવાળાં વાક્યો બોલતી વખતે ખ્યાલ રાખવો પડે કે શું બોલાય અને શું ન બોલાય ? શ્રાવક તો રોજ એક-એક સાધુ મહાત્મા પાસે જાય, વંદના કરે કોઈ અસ્વસ્થ લાગે તો કહે, “ભગવંત ! કેમ? તબિયત ઠીક નથી ? શું માથું દુ:ખે છે ? મને લાભ આપો. ‘એમ બોલીને બેસી ન રહે. પોતાની આવડત મુજબ સાધુનું માથું દબાવે. અવસરે ઔષધની આવશ્યકતા હોય તો કહે, ‘ભગવંત ! ઔષધનો મને લાભ આપો.' ભૂતકાળમાં તો શ્રાવકો એવા અભિગ્રહ કરતા કે, “આ ચાર મહિના દરમ્યાન કોઈપણ ગુરુ ભગવંત બીમાર થશે તો એમની વેયાવચ્ચનો લાભ હું જ લઈશ,” આવી રીતે તમે ય વૈયાવચ્ચ કરતા હો, સેવા-સુશ્રુષા અંગેનું ઔચિત્ય કરતા હો નિરસ-સૂકા આહારની કોઈ વિનંતી કરે તો પણ સાધુ તેમની નિંદા કરતા નથી. (ઉત્ત.) જે વિગઈનો વારંવાર ઉપયોગ કરે છે તે પાપભ્રમણ છે. (ઉત્ત.)
