________________ પધારો સાહેબજી 55 પધારો સાહેબજી ‘વસ્ત્રની જેમ વિનંતી કરે તેમ પ્રતિલેખનાદિ માટે જરૂરી એવા રજોહરણ ચરવળી, દંડાસણ, પંજણી આદિ ઉપકરણોને પણ વહોરાવે.” ગુરુ ભગવંતને પ્રતિલેખન કરવા રજોહરણની જરૂર પડે, આ રજોહરણ તો સંયમ-જીવનનું પ્રતીક છે. એને વહોરાવવાથી વહોરાવનારને ચારિત્રધર્મની પ્રાપ્તિ સહેલાઈથી થાય. ગુરુ ભગવંત એ રજોહરણ દ્વારા જેટલા જીવોની જયણા-રક્ષા કરે, એ બધામાં સહાયક બનવાથી એનો લાભ પણ રજોહરણ વહોરાવનારને મળે, માટે દરેક શ્રાવકની એવી ભાવના હોય કે હું ગુરુ ભગવંતને રજોહરણ વહોરાવું. શ્રાવક અવાર-નવાર ગુરુ ભગવંતને વિનંતી કરે કે ‘ભગવંત ! મારા ઘરે રજોહરણ છે, રજોહરણનો ખપ હોય તો મને લાભ આપજો.' બોલો, તમારા ઘરમાં જેટલા મેમ્બર છે એટલાં રજોહરણ છે ? રોજ એના દર્શન કરો છો? એની પાસે ભાવના ભાવો છો કે, ‘ક્યારે એવો ધન્ય દિવસ આવશે કે આ રજોહરણને લઈને હું ભવસાગર તરી જઈશ.’ તમારા કરતાં વધારે મોટરગાડીઓ હશે, પણ મેમ્બર જેટલાં રજોહરણ છે ? રજોહરણ એટલે જ ઓઘો. આ રજોહરણ અને એ જ રીતે જયણાના પાલનમાં સહાયક થતાં અન્ય ઉપકરણો જેમ કે, પાત્રાના પડિલેહણ માટે પૂંજણી- એટલે કે પાત્રકેશરીકા, કાજો કાઢવા માટે દંડાસણ, કાજાને સૂપડીમાં ભરવા માટે પૂંજણી વગેરે ઉપકરણો શ્રાવકે સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોને વહોરાવવાં જોઈએ. પાત્રામાં વહોરાવીને ભક્તિ થાય તેમ પાકાં વહોરાવીને પણ ભક્તિ થઈ શકે : આગળ જઈને કહે છે કે, भोजनाद्यर्थं पात्राणां दानम् / ‘સાધુ ભગવંતો જે આહાર કરીને સંયમચર્યાનું બળ મેળવે છે તે આહાર માટે પાત્રાની પણ વિનંતી કરે.” ‘ભગવંત અમારા ઘરે રજોહરણની જેમ પાત્રો પણ છે, કારણ કે શ્રાવક જાણતો હોય છે કે શ્રી જિનેશ્વર ભગવંત પોતે ‘પાણિપાત્રી' હોય છે. એટલે હાથરૂપ પાત્રવાળા હોય છે. તેઓ પોતાના હાથમાં જ આહાર લઈ વાપરતા હોય છે, પરંતુ જિનેશ્વર ભગવંતના સાધુ-સાધ્વીજી ‘પાત્રભોજી” હોય છે. એ હાથમાં ન વાપરે પણ પાત્રમાં આહાર લઈને વાપરે છે. પાત્ર રાખવાં એ જીવવિરાધનાથી બચવા માટે આવશ્યક છે, માટે તે રાખવાની અને એનો વિધિ મુજબ ઉપયોગ કરવાની જિનાજ્ઞા છે. એટલે એમને એમના સંયમજીવન માટે જરૂરી એવાં પાત્ર હું વહોરાવું. એમ એને ભાવ જાગે, કુશળ શ્રાવક પાત્રો વહોરાવતાં પણ નિર્દોષસદોષની વિચારણા કરે. જેમ સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોને સંયમ જીવન જીવવા માટે આહાર, પાણી, ઔષધ, વસ્ત્ર, રજોહરણ અને પાત્રોની જરૂર પડે તેમ બીજી પણ કેટલીક વસ્તુઓની જરૂર પડે છે. શાસ્ત્રોમાં સાધુ ભગવંતો માટે મુખ્યત્વે ચૌદ પ્રકારની ઉપધિ(ઉપકરણો) રાખવાની અને સાધ્વીજી ભગવંતો માટે મુખ્યત્વે પચીસ પ્રકારની ઉપધિ (ઉપકરણો) રાખવાની વિધિ બતાવેલ છે. આ ફરજિયાત પણ ધારણ કરી રાખવાની ઉપધિ કે ઉપકરણોને “ઔધિક ઉપધિ' કહેવાય છે તો સંયમ જીવન માટે જરૂરી અને ઉપકારક બને એવી બીજી કેટલીક ઉપધિ, (ઉપકરણો)ને સંયમ સાધનાનાં વિવિધ કારણથી રાખવાની ય આજ્ઞા છે. એવી વધારાની ઉપધિ (ઉપકરણો)ને શાસ્ત્રમાં ઔપગ્રહિક ઉપધિ (ઉપકરણો) કહેવાય છે. સાધુપણાની ઉપધિ-ઉપકરણો વહોરાવી લાભ લેવાય : સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોને જેમ આહાર, પાણી, વસ્ત્ર, પાત્ર ઔષધ વગેરે ચીજ વસ્તુઓ વહોરાવી એમની ભક્તિ કરવાની છે તેમ વસ્ત્ર, રજોહરણ, પાત્ર વગેરે ઔધિક ઉપધિ વહોરાવીને પણ એમની ભક્તિનો લાભ લેવાનો છે. જેમ ઔધિક ઉપધિનો લાભ લેવાનો છે તેમ ઔપગ્રહિક ઉપધિ વહોરાવીને પણ એમની ભક્તિ કરવાની છે, માટે જ સાધુએ ભોજન સ્વાદ માટે નહિ. સંયમ માટે કરવું જોઈએ. (ઓ. નિ.) સાધુએ ભિક્ષાવૃત્તિ દ્વારા જ દરેક વસ્તુ લેવી જોઈએ. (ઉત્ત.)
