________________
પિંડદજ્ઞાન અને ગવર્ણ ભેદરાન. જણાય છે, હકીક્તમાં વર્ષે ભેદ નથી એમ ગકારની બાબતમાં કહેશે તે તે જ દલીલને આધારે ય અને ૨ વર્ગોને પણ ભેદ હકીકતમાં તમે સ્વીકારી શકશે નહિ) વળી, શાબલે વગેરેના ભેદની પ્રતીતિ પણ વ્યંજકભેદ્યને કારણે હાઈ ગાય એક જ છે અર્થાત ગાપિંડ કે વ્યક્તિઓને અમેદ છે એમ માનવાની આપત્તિ આવશે. ___256. ननु तत्र को व्यञ्जको यद्भेदकृतः पिण्डभेदप्रत्यय इष्यते ? आह च
न पिण्डव्यतिरेकेण व्यञ्जकोऽत्र ध्वनिर्यथा ।
पिण्डव्यङ्गयैव गोत्वादिजातिनित्यं प्रतीयते ॥ [श्लो०वा स्फोट० ३६]इति तदयुक्तम् , गोत्बजाते र्गत्ववदिदानी विवादास्पदीभूतत्वात् , पिण्डभेदप्रत्ययस्य चक्षुयापारभेदादप्युपपत्तेः ।
266. भीमा-त्या व्य१४ ४ ४ये। ४ ना मेहने माधारे पिमेनु जान કરવામાં આવે ? [નથી જ.] અને કહ્યું પણ છે કે “જેમ શબ્દને વ્યંજક શબ્દથી જુદો અવનિ છે તેમ અહો પિંડથી જુદે પિંડને કોઈ વ્યંજક નથી; ગોત્વ વગેરે જાતિ હંમેશા પિંડ દ્વારા જ વ્યક્ત થતી દેખાય છે. [ગાતત્વજાતિને વ્યંજક ગોત્વજાતિથી ભિન્ન ગેપિંડ છે પણ ગેપિંડને વ્યંજક ગેપિંડથી ભિન્ન કોઈ નથી].
યાયિક–આ તમારું કહેવું યોગ્ય નથી, કારણકે ગત્વની જેમ અત્યારે તે ત્વજાતિ પણ વિવાદાસ્પદ છે. વળી, પિંડભેદનું જ્ઞાન ચક્ષુબ્યપારભેદ દ્વારા પણ ઘટે છે. [અર્થાત ગાપિંડ એક હોવા છતાં ચક્ષુવ્યપારભેદને કારણે તેમના ભેદનું જ્ઞાન થાય છે એમ ४ी शाय].
267. ननु सकृदपि व्यापृतलोचनस्य परस्परविभक्तपिण्डप्रतिभासी भवति । मैवम् , तदानीं गोमात्रप्रतीतिः । 'एष शाबलेयः' 'एष बाहुलेयः' इति तु विशेषग्रहणे चक्षुर्व्यापारभेदोऽपरिहार्यः । यदि चाद्यगोपिण्डमेदे प्रथमाक्षसन्निपातजा बुद्धिः सुभगतां गता, गकारभेदे तर्हि किंकृतमस्या दौर्भाग्यम् ? तत्रापि प्रथमश्रोत्रव्यापारवेलायामनवगतव्यञ्जकविभागस्यापि गगनगङ्गादौ गकारभेदः प्रतिभासते एवेत्यलं प्रसङ्गेन । तदयं वस्तुसंक्षेपः । उपेक्ष्यतां वा सर्वत्र सामान्यविशेषव्यवहारः, इष्यतां वा गोत्वादिवद् गकारभेदवृत्ति गत्वसामान्यम् । अत्वमपि गत्ववदप्रत्याध्येयम् , इतरेतरविलक्षणानामकाराणां हूस्वीर्घप्लुतादिभेदेन प्रतिभासात् । यः पुनः आकारेऽप्यकारप्रत्यभिज्ञानं ब्रूयात् तस्येकारोकारप्रतीतिष्वप्यकारस्यैव ग्रहणप्रसक्तिः, अचूत्वाविशेषात् । अथ तदविशेषेऽपि अवर्णादिवर्णस्य मेद इण्यते, स ताकारस्य न निह्रोतव्यः । एवं च सत्यरण्याऽऽरण्यशब्दाभ्यां भिन्नार्थप्रतीतिरुपपत्स्यते । उदात्तानुदात्तस्वरितसंवृतविवृतादिभेदोऽपि शब्दविदां प्रत्यक्ष एव, गीतज्ञानामिव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
