Book Title: Niyamsara
Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 352
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates नियमसार ३२५ व्यवहारनयस्य सफलत्वप्रद्योतनकथनमाह। इह सकलकर्मक्षयप्रादुर्भावासादितसकलविमलकेवलज्ञानस्य पुद्गलादिमूर्तामूर्तचेतनाचेतनपरद्रव्यगुणपर्यायप्रकरप्रकाशकत्वं कथमिति चेत्, पराश्रितो व्यवहार: इति व्यवहारनयबलेनेति। ततो दर्शनमपि तादृशमेव। त्रैलोक्यप्रक्षोभहेतुभूततीर्थकरपरमदेवस्य शतमखशतप्रत्यक्षवंदनायोग्यस्य कार्यपरमात्मनश्च तद्वदेव परप्रकाशकत्वम्। तेन व्यवहारनयबलेन च तस्य खलु भगवतः केवलदर्शनमपि तादृशमेवेति। वचनात तथा चोक्तं श्रुतबिन्दौ (मालिनी) "जयति विजितदोषोऽमर्त्यमर्येन्द्रमौलिप्रविलसदुरुमालाभ्यर्चितांधिर्जिनेन्द्रः। त्रिजगदजगती यस्येदृशौ व्यश्चवाते सममिव विषयेष्वन्योन्वृत्तिं निषेद्धम्।।'' टीका:-यह, व्यवहारनयकी सफलता दर्शानेवाला कथन है। समस्त (ज्ञानावरणीय) कर्मका क्षय होनेसे प्राप्त होनेवाला सकल-विमल केवलज्ञान पुद्गलादि मूर्त-अमूर्त चेतन-अचेतन परद्रव्यगुणपर्यायसमूहका प्रकाशक किसप्रकार है-ऐसा यहाँ प्रश्न हो, तो उसका उत्तर यह है कि-'पराश्रितो व्यवहारः ( व्यवहार पराश्रित है)' ऐसा (शास्त्रका) वचन होनेसे व्यवहारनयके बलसे ऐसा है (अर्थात् परप्रकाशक है); इसलिये दर्शन भी वैसा ही ( –व्यवहारनयके बलसे परप्रकाशक) है। और तीन लोकके "प्रक्षोभके हेतुभूत तीर्थंकर-परमदेवको-कि जो सौ इंद्रोकी प्रत्यक्ष वंदनाके योग्य हैं और कार्यपरमात्मा हैं उन्हें-ज्ञानकी भाँति ही ( व्यवहारनयके बलसे) परप्रकाशकपना है; इसलिये व्यवहारनयके बलसे उन भगवानका केवलदर्शन भी वैसा ही है। इसीप्रकार श्रुतबिन्दुमें (श्लोक द्वारा) कहा है कि: “[ श्लोकार्थ:-] जिन्होंने दोषोंको जीता है, जिनके चरण देवेंद्रो तथा नरेंद्रोंके मुकुटोंमें प्रकाशमान मूल्यवान मालाओंसे पूजते हैं ( अर्थात् जिनके चरणोंमें इंद्र तथा चक्रवर्तियोंके मणिमालायुक्त मुकुटवाले मस्तक अत्यंत झूकते हैं), और (लोकालोकके समस्त) पदार्थ एक-दूसरेमें प्रवेशको प्राप्त न होकर इसप्रकार तीन लोक औरे अलोक * प्रक्षोभके अर्थके लिये ८२ वें पूष्ठकी टिप्पणी देखो। Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com

Loading...

Page Navigation
1 ... 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400