Book Title: Niyamsara
Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 357
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates शुद्धोपयोग अधिकार ३३० मुत्तममुत्तं दव्वं चेयणमियरं सगं च सव्वं च। पेच्छंतस्स दु णाणं पच्चक्खमणिंदियं होइ।। १६७ ।। मूर्तममूर्तं द्रव्यं चेतनमितरत् स्वकं च सर्वं च। पश्यतस्तु ज्ञानं प्रत्यक्षमतीन्द्रियं भवति।।१६७ ।। केवलबोधस्वरूपाख्यानमेतत्। षण्णां द्रव्याणां मध्ये मूर्तत्वं पुद्गलस्य पंचानाम् अमूर्तत्वम्; चेतनत्वं जीवस्यैव पंचानामचेतनत्वम्। मूतामूर्तचेतनाचेतनस्वद्रव्यादिकमशेषं त्रिकालविषयम् अनवरतं पश्यतो भगवतः श्रीमदर्हत्परमेश्वरस्य क्रमकरणव्यवधानापोढं चातीन्द्रियं च सकलविमलकेवलज्ञानं सकलप्रत्यक्षं भवतीति। तथा चोक्तं प्रवचनसारे गाथा १६७ अन्वयार्थ:-[ मूर्तम् अमूर्तम् ] मूर्त-अमूर्त [चेतनम् इतरत् ] चेतन-अचेतन [ द्रव्यं ] द्रव्योंको-[ स्वकं च सर्वं च] स्वको तथा समस्तको [पश्यतः तु] देखनेवालेका (जाननेवालेका ) [ ज्ञानम् ] ज्ञान [अतीन्द्रियं ] अतींद्रिय है, [प्रत्यक्षम् भवति ] प्रत्यक्ष है। टीका:-यह, केवलज्ञानके स्वरूपका कथन है। छह द्रव्योंमें पुद्गलको मूर्तपना है, (शेष) पाँचको अमूर्तपना है; जीवको ही चेतनपना है, (शेष) पाँचको अचेतनपना है। त्रिकाल संबंधी मूर्त-अमूर्त चेतन-अचेतन स्वद्रव्यादि अशेषको ( स्व तथा पर समस्त द्रव्योंको) निरंतर देखनेवाले भगवान श्रीमद् अर्हत्परमेश्वरका जो क्रम, इंद्रिय और व्यवधान रहित, अतींद्रिय सकल-विमल ( सर्वथा निर्मल) केवलज्ञान वह सकलप्रत्यक्ष है। इसीप्रकार ( श्रीमद्भगवत्कुंदकुंदाचार्यदेवप्रणीत) श्री प्रवचनसारमें (५४ वी गाथा द्वारा) कहते हैं कि: * व्यवधानके अर्थके लिये २६ वें पृष्ठ की टिप्पणी देखो। जो मूर्ति और अमूर्ति जड़ चेतन स्वपर सब द्रव्य हैं । देखे उन्हें उसको अतींद्रिय ज्ञान है, प्रत्यक्ष है ।। १६७।। Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com

Loading...

Page Navigation
1 ... 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400