Nitivakyamrut me Rajniti

Author(s): M L Sharma
Publisher: Bharatiya Gyanpith

Page 238

.
तस्य भूपतेः कुतोऽभ्युदयो जयो वा यस्य द्विषत्सभासु नास्ति गुणग्रहणाप्रागल्भ्यम् ॥३६॥
तस्य गृहे कुटुम्बं धरणीयं यत्र न भवति परेषामिषम् ॥३७॥
परस्त्रीद्रव्यरक्षणेन नात्मनः किमपि फलं विप्लवेन महाननर्थसंबन्धः ||३८|| आत्मानुरक्तं कथमपि न त्यजेत् यद्यस्ति तदन्ते तस्य संतोषः ॥ ३९ ॥ आत्मसंभावितः परेषां भृत्यानामसहमानश्च भृत्यो हि बहुपरिजनमपि करोत्येक स्वामिन
अपराधानुरूपो दण्डः पुत्रेऽपि प्रणेत्तव्यः ॥ ४१ ॥
देशानुरूपः करो ग्राह्यः ॥४२॥ प्रतिपाद्यानुरूपं वचनमुदाहर्तव्यम् ॥ ४३ ॥ आयानुरूपी व्ययः कार्यः ॥४४॥
ऐश्वर्यानुरूप विलासो विधातव्यः ॥४५॥ वनश्रद्धानुरूपस्त्यागोऽनुसर्तव्य: ॥ ४६ ॥ | सहायानुरूपं कर्म आरब्धव्यम् ||४७ || ● स पुमान् सुखी यस्यास्ति संतोषः ॥ ४८ ॥
रजस्वलाभिगामीचाण्डालादप्यधमः ॥४९॥
सलज्जं निर्लज्जं न कुर्यात् ॥५०॥
सपुमान् पटावृतोऽपि नग्न एव यस्य नास्ति सच्चारित्रमावरणम् ॥५१॥ सनग्नोऽप्यनग्न एव यो भूषितः सच्चरित्रेण ॥ ५२॥ सर्वत्र संशयानेषु नास्ति कार्यसिद्धिः ||५३ || न क्षीरघृताभ्यामन्यत् परं रसायनमस्ति ||१४|| परोपघातेन वृत्तिर्निर्भाग्यानाम् ॥ १५५ ॥ वरमुपवासो, न पुनः पराधीनं भोजनम् ||५६ || स देशोऽनुसर्तव्यो यत्र नास्ति वर्णसंकरः ||१७|| स जात्यन्धो यः परलोकं न पश्यति ॥५८॥
व्रतं विद्या सत्यमानृशंस्यमलौल्यता च ब्राह्मण्यं न पुनर्जातिमात्रम् ॥ ५९॥ निःस्पृहानां का नाम परापेक्षा ॥ ६०॥
कं पुरुषमाशा न क्लेशयति ॥ ६१ ॥ ॥
संयमी गृहाश्रमो वा यस्याविद्यातृष्णाभ्यामनुपहतं चेतः ॥ ६२ ॥ शीलमलङ्कारः पुरुषाणां न देहखेदावहो बहिराकल्पः ||६३ ॥ कस्य नाम नृपतिमित्रं ॥ ६४ ॥
अप्रियकर्तुर्नु प्रियकरणात्परममाचरणम् ॥ ६५॥ अप्रयच्छन्नथिनो न परुषं ब्रूयात् ॥ ६६ ॥
स स्वामी मरुभूमिर्यत्रार्थिनो न भवन्तीष्टकामाश्च ॥ ६७॥
गीतिवाक्यामृत का मूल सूत्र- 413
२३१