Karikavali Muktavali Vivaran Part 02

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 6

મહાન સાદિમાં થયેલ વ્યાપ્તિજ્ઞાન, વર્મિવ્યાપ્યધૂમવાનું પર્વતઃ ઇત્યાકારક પરામર્શની ઉત્પત્તિક્ષણની અવ્યવહિત પૂર્વેક્ષણમાં વૃત્તિ નથી. તેથી પરામર્શમાં વ્યાતિજ્ઞાનજન્યત્વ ન હોવાથી તેમાં વ્યાતિજ્ઞાનનું વ્યાપારત્વ સંભવિત નથી. આ પ્રમાણેની શંકાનું સમાધાન કરે છે - તથા હિ.. ઇત્યાદિ ગ્રન્થથી. આશય એ છે કે મહાન સાદિમાં જે પુરુષે ધૂમમાં વહુનિનિરૂપિત વ્યાપ્તિનું ગ્રહણ કર્યું છે, પાછળથી તે જ પુરુષે ક્યારેક પર્વતાદિમાં અવિચ્છિન્ન (અખંડિત) ધૂમની રેખાને જોઈ. ત્યારબાદ, પૂર્વે મહાન સાદિમાં જોયેલી અવિચ્છિન્ન ધૂમની રેખાના જેવી જ અવિચ્છિન્ન ધૂમની રેખાને જોવાથી જાગેલા સંસ્કારથી “ધૂમો વનિવ્યાણઃ ઈત્યાકારક વ્યાપ્તિવિષયકસ્મરણ, તે પુરુષને થાય છે. અને ત્યારબાદ તે પુરુષને “વર્તિવ્યાપ્યધૂમવાનયમ્' ઈત્યાકારક જ્ઞાન થાય છે. તેને જ પરામર્શ કહેવાય છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે એકાદશ પરામર્શાત્મકજ્ઞાનોત્પજ્યવ્યવહિતપૂર્વેક્ષણમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ વ્યાતિવિષયકસ્મરણાત્મકજ્ઞાન હોવાથી વ્યભિચાર નથી આવતો. તાદૃશવ્યાપ્તિજ્ઞાનજન્ય એકાદશ પરામર્શથી પર્વતો વનિમાન' ઈત્યાકારક અનુમિતિ થાય છે. તેથી વ્યાપ્તિજ્ઞાનજન્યપરામર્શ, વ્યાતિજ્ઞાનજન્ય અનુમિતિનો જનક હોવાથી તે અનુમિતિમાં વ્યાપાર છે.
મત્ર પ્રવીનાનુ... ઇત્યાદિ – અહીં અનુમિતિની પ્રત્યે જ્ઞાયમાનલિફ્ટ (હેતુ-ધૂમાદિ) કરણ છે - એવું કહે છે. આશય એ છે કે ઉપર જણાવ્યા મુજબ લિંગપરામર્શ અનુમિતિની પ્રત્યે કારણ છે. આ રીતે લિજ્ઞવિશિષ્ટપરામર્શની કારણતાથી તવિશેષણીભૂત લિગ્નમાં પણ અનુમિતિની કારણતા સિદ્ધ છે. પરન્તુ પરામર્શમાં રહેલી કારણતા વ્યાપારવત્ ન હોવાથી પરામર્શને કરણ ન માનતાં પરામર્શાત્મકવ્યાપારથી વિશિષ્ટ એવા લિફ્ટને અનુમિતિનું