________________
*
Tો
મન -
* *
(પૂ. પાદ પંન્યાસજી મ. શ્રી કનકવિજયજી ગણિવરનાં વ્યાખ્યામાંથી ઉદ્ભૂત)
અવતરણકાર : શ્રી સુધાવર્ષા
રાગી બીજાની ખુશામત જ કર્યા કરે! જગતમાં અહિંસાથી શાન્તિ છે. ત્યારે ત્યાગી બીજાની પરવાને પણ ઈચ્છતા નથી.
હિંસાથી અશક્તિ છે.
અહિંસા એ અમૃત છે. રાગી માનવી જેના પ્રત્યે અત્યંત રાગ રાખે ?
હિંસા એ ઝેર છે. તેનામાં જ તે સર્વસ્વ માને. પણ જ્યાં વાંધે
સામગ્રી સારી મળે એ આરાધનાનું ફળ પડયે કે બધું જ એજ પાછું ભુંડુ માને.
છે. પણ સામગ્રી મળ્યા છતાં બરાબર આરારે રાગની નિષ્ફરતા!
ધન ન થાય એ વિરાધનાનું ફળ છે. સંસારરસિક આત્માઓને ભેગની અનેક સામગ્રી જોઈને મોઢામાંથી પાણી છૂટે ત્યારે સુખની વચ્ચે આત્માઓને નિલેપ રાખવે, ધર્મરસિક આત્માઓને એજ સામગ્રી જેઈને અને દુઃખની વચ્ચે સમતા રાખવી એ શું આંખમાંથી પાણી છૂટે.
હેલ છે? આજે તે સુખમાં ય ભાન ભૂલાય છે સમ્યગ્રદર્શન એટલે વિવેક અને વિવેક ને દુખમાં ય ભાન ભૂલાય છે. એટલે સાચાખેટાની સમજણ.
સાચી વસ્તુની ગાંઠ વાળ પણ નિર્બળ રાગી માનવીને ગમતી વસ્તુઓ મળે એટલે વસ્તુની ગાંઠ છોડી દ્યો! હર્ષને પાર ન હોય અને અણગમતી વસ્તુઓ
રાગ એ સાંકડે છે, ત્યાગ એ મેટો છે. મળે એટલે શેકને પાર ન હોય.
ત્યાગીને હું ને મારૂં એ ન હોય, ત્યાગીને રાગી માનવી શ્વાન જેવા હોય છે. અને બધા પ્રત્યે મારાપણું હોય. ત્યાગી માનવી સિંહ જેવા હોય છે.
મેક્ષસ્થાનને સમજ્યા સિવાય, આસ્તિકતા શરીરના વર્ષની કિંમત નથી. પણ આત્મા આવ્યા સિવાય; અને રાગને ત્યાગ આવ્યા ધય પામે ત્યારથી વર્ષની કિંમત છે. સિવાય, સાધુભગવંતે કેણુ છે! એ સમજાય
જેના હૈયામાં સંસારની આસકિત બેઠી છે નહિં, તેને સંયમને ભાર વહેવું મુશ્કેલ છે, અને તમારે કલ્યાણ કરવું હોય તે પરહિતમાં જેના હૈયામાં સંસાર પ્રત્યે વૈરાગ્યભાવ બેઠો છે રક્ત બને, દુન્યવી-સાંસારિક સ્વાર્થમાં ન રહે! તેને સંયમનો ભાર વહે હેલ છે.
પણ તે સ્વાર્થને ત્યાગ કરે ! તે જ કલ્યાણ થશે. આત્માની દઢતાને પરિપાક વૈરાગ્ય અને જેને જેનશાસન મળ્યું છે એ હીરાની ત્યાગ છે. અને આત્માની નિબળતાનું પ્રતિક ખાણ સમાન છે. પછી એને લેઢાની ખાણની કે રાગ છે.
અન્ય હલકી ખાણની જરૂર છે?
