________________
છે પણ
મહાત્માઓના સ્વરૂપમાં દાખલ થવાની ઈચ્છા રાખતા હોય તેઓએ છે. આવા તપનું વધારે ખરાબ પરિણામ એ છે કે તેથી સાધકનું માત્ર શ્રદ્ધાના જોરથી મહાત્માનું મનુષ્ય શરીર જોવું. તેમનું જીવન હૃદય પડોશી પ્રત્યે, અને પોતાના પ્રત્યે દુર થતું જાય છે. તે જોવું. તેમના પર પ્રેમ કરવો, તેમના પર વિચાર કરવો, જે લોક આત્માનો ખરો સ્વભાવ નથી. સ્વભાવ કડક થાય છે. પડોશીઓના કલ્યાણ માટે જન્મ લે છે, જે દુઃખ ભોગવે છે, તે મહાત્માઓ પણ દોષ કાઢે છે. તેઓની ખામી જુએ છે. તેઓ આવું દુઃખ મોક્ષનો માર્ગ બતાવે છે "
ખમતા નથી તેથી પોતાને મોટો માને છે. બીજા કરતાં પોતાને મોટો. in જૈન અનુગમમાં તિર્થંકર ભગવાનની આપણે ગુણપૂજા અને સમજવાથી. તપનું અભિમાન આવે છે અને સાધક વધારે પડે છે. સ્તુતિ કરીએ છીએ અને એવા ગુણ. આપણામાં પણ વિકસે એવી બીજા જેઓ ઓછું તપ કરતાં હોય અને જેના પર ભગવાનનો. ભાવના ભાવીએ છીએ. બાહય વૃત્તિઓ સંકોચી આત્મા તરફ વાળી. અનુગ્રહ થયો હોય, તેની અદેખાઈ કરે છે. બહારનું તપ દેખાડી આત્માનું ચિંતન કરવું, આતમ ભાવના ભાવવી. એનું ખૂબ મહત્વ - ઉભરા અને વિચારના તરંગ પાછળ દોડે છે, એમ માનીને કે આવી વિધિ માર્ગ જૈન સૂત્રોમાં દેશવિવામાં આવેલ છે.
ક્રિયાથી જ ભગવાન તેની અંદર રહે છે. આ બહારનો રસ્તો છે, જીવ સમસ્ત વિશ્વનું પરિભ્રમણ કરી આવે, પણ જો અંતરની સારો છે, પણ શરૂઆતવાળો છે. તે રસ્તે પૂર્ણતા મળતી નથી. જડ - અંદરની યાત્રા તરફ ડગ ન માંડ્યા, તો તમામ પર્યટન વ્યર્થ છે. : ક્રિયાઓ આધ્યાત્મિક ઈચ્છાની શુદ્ધિ ને વિપ્ન પહોંચાડે છે.”
સાધનાની. શરૂઆતમાં સાધકને કેટલાક દુઃખ દે છે. પણ શ્રીમદ્દે સ્પષ્ટ ગાયું છે. આ જ્યારે ઉત્તમ જ્ઞાનમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે બીજા માણસ. તેને દુઃખ “કોઈ ક્રિયા જડ થઈ રહયો, શુષ્ક જ્ઞાનમાં કોઈ, માને માર્ગ આપે છે ત્યારે પણ પોતાનો ઉત્તમ ભાવ છોડવો ન જોઈએ, બીજા મોક્ષનો, કરૂણા ઉપજે જોઈ.” મોલીનસે ધ્યાન પર પણ મર્યાદિત દુઃખ આપે તેમાં સંતોષ માનવો જોઈએ” મોલીનસે કહયું.
ભાર મુક્યો છે. મોલીનસે વળી. કહયું “કેટલીક વખત અમુક તમામ દુઃખ પરિષહ સમતા. ભાવે - ઉત્તમ ભાવ છોડ્યા સંયોગોમાં અમુક વ્યક્તિ માટે અમુક વૃત્તિઓ દાબવા માટે બાહય. વગર વેઠવાની વાત જૈન અનુગમે કરી છે. એનાથી કર્મ ઓછા તપની જરૂર પડે ત્યારે તેમાં વિવેક હોવો જોઈએ” ‘બાહય તપ થાય છે, એ સંતોષ પણ હોય છે.
દેખાવ માટે ન કરવો જોઈએ’ શ્રીમદ્દે કહયું છે. “ઉપવાસ આત્મા આત્મા
અર્થે કરવાનો છે ઉપવાસ કરી તેની વાત પણ બહાર ન કરો.” આત્મા વિષે મહાત્મા મોલીનસે કહ્યુ છે ‘આત્મા બધા શ્રીમદ્દે તપના ભયસ્થાનનો સંકેત પણ આપી દીધો છે.. કર્મથી અલગ છે. અસંગ છે. પણ તેનાથી કોઈ કર્મ અલગ નથી. દોષ આવા બે પ્રકારનો સ્વભાવ એક આત્મામાં હોવાથી આત્મસાક્ષાત્કારમાં | મહાત્મા કહે છેઃ “જ્યારે તારાથી કંઈ ભૂલ થાય, ત્યારે તે મુશ્કેલી નડે છે. આત્માના અસંગપણાની જ્ઞાનથી ખબર પડે છે. ગમે તેવી હોય, તે વિષે મનમાં વિક્ષેપ કરવો નહિં. તે નબળા પણ તેનો સવત્મિભાવ ભગવાનના અનુગ્રહથી મળે છે. અનુભવને સ્વભાવનું જ પરિણામ છે. દોષ થાય અને ક્રોધ આવે તો સમજવું અંતે માત્ર એક સવત્મિભાવ રહે છે. અને સવત્મિભાવ અસંગત્ય અંદર હજી અભિમાન છે. એવો પુરુષાર્થ કરવો કે દોષ ઓછા વિના આવતો નથી. જે સ્વરૂપ સર્વથી. અસંગ છે, તે જ સ્વરૂપ છે''. થાય. જેમ જેમ ભૂલ થાય અને બીક લાગે તેમ વધારે હિંમત
જૈન અનુગમનાં દ્રવ્યાનુયોગની. આત્મા વિષેની વાત ટૂંકમાં પકડવી જોઈએ દુઃખનો વિચાર ન કરવો જોઈએ. જે માણસ મોલીનસે રજુ કરી.
રસ્તામાં પડી જાય છે, અને પોતાના પડવાનો જ વિચાર કર્યા કરે. કર્મ
તે શું મુર્ખ નથી ? શાણો માણસ વખત ગુમાવતો નથી. તે ફરીથી. મહાત્મા મોલીનસે કર્મ કરવાના સ્વતંત્રપણાની વાત કહી લડે છે. તરત ઊભો થાય છે. અને જાણે કે પડ્યો જ નથી. એમ અને ગીતાના સૂત્ર પ્રમાણે કહયું કે કર્મ કરતી વખતે ફળનો વિચાર આગળ વધે છે.” મહાત્માએ ભૂલ થાય ત્યારે પણ શ્રદ્ધા અને ન રાખવો જોઈએ. એનાથી આગળ એક ડગલું વધીને મહાત્માએ નમ્રતા રાખી. શાન્તિ મેળવવાનો અનુરોધ કરતાં. છેલ્લે કહયું છે કહયું કે “કર્મ કરવાનો પોતાનો અધિકાર છે, એ વિચાર પણ જવો “આપણે ગુણથી સુધરીએ છીએ એટલું જ નહિં પણ દોષથી પણ. જોઈએ. અધિકારના વિચારમાં પણ અહંકાર રહેલો છે.”
સુધરીએ. દોષને ગુણદ્રષ્ટિથી જોવા” મહાત્માએ આત્મનિરીક્ષણ
અને ગુણગ્રાહી દૃષ્ટિ કેળવવાને તેમજ પુરુષાર્થને સમર્થન આપ્યું છે. મહાત્માએ નમ્રતા, વિનય, પશ્ચાતાપ, સ્વાધ્યાય, જ્ઞાન, ધ્યાન જૈન સૂત્રો અનુસાર દોષ ઓળખી દોષ ટાળવો અને એવાં અને તપની. પણ વાત કહી. છે.
દોષ ફરી ન થાય તેનો સંકલ્પ કરવો એ જ પ્રાયશ્ચિત. આપણે જાણીએ છીએ કે બાહય તપ કે બાહય ક્રિયાઓ અપ્રમાદ આત્યંતર તપની પુષ્ટિ માટે જ હોય છે.
મહાત્મા મોલીનસે કહયુ. “ભગવાન માટે વખત ન રાખવો તે | મહાત્મા મોલીનસે કહયુ છે “જે તપ અંતર્મુખ વૃત્તિથી જ માત્ર પ્રમાદ છે. આલસ્ય છેભગવાન માટે વખત રાખવો એ પ્રેરાએલ ન હોય, તેનાથી અહંકાર આવે છે,” વળી એક લાલબત્તી કામ બધા કામ કરતાં વધારેમાં વધારે જરૂરી છે. તે તરફ લક્ષ. ધરતાં મહાત્મા કહે છે માત્ર બાહથે - ક્રિયાના તપથી, એટલે કે રાખતાંવખત નકામો જાય. એ. મોટામાં મોટો ઉદ્યોગ છે."_ ખોટા તપથી સાધક માત્ર અહંકાર વધારી. વાવેલું પણ ઉખેડી નાખે
- હરીસિયન ગાયા
सच्ची रख आराधना, सच्च मानव धर्म। जयन्तसेन सरल सुखद, करते रहो सुकर्म ॥
www.jainelibrary.org
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
