Jain Yug 1940

Author(s): Mohanlal Dipchand Chokshi
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 5

તા ૧-૧૨-૧૯૩૯
જેન યુગ.
અમર કૃતિ ઓ ના સર્જન હાર.
કાવ્યાનુ શાસન 'જ “દયાશ્રય ' “યોગશાસ્ત્ર, | એને દીક્ષા નહીં દેવાય. આ ભાગવતી દીક્ષા મહત પુજે
દનું શાસન ' રચી “વીતરાગ સ્તોત્ર' પામી શકાય છે. એમાં પણ બાળવયે એને યોગ કોઈ ઊંડા અગાધ કવિતા સરિતા જલેમાં,
સંસ્કારીને પુરા ભાગ્યશાળીનેજ પ્રાપ્ત થાય છે. છતાં એ એ નિમજજન કરાવ્યું રૂડા રસમાં. રાજી ખુશીના સેદાની વસ્તુ છે. બાળક પર માતા પિતાનો
ડો. ભ–મ. મહેતા. હક સર્વોપરી છે. અપત્ય પ્રેમ દુઃખે ત્યજી શકાય તેવું છે વિક્રમ સંવત અથવા તે શ્રી મહાવીર નિર્વાગ સંવત્સરના એ અમારા લય બહાર નથી. એટલેજ દીર્ધ દષ્ટિવંત શા. આરંભની પ્રથમ શુકલપૂર્ણિમાએ સમસ્ત જગતના પ્રખર સારા સમ તિ વગર દીક્ષાની મનાઈ ફરમાવી છે.” કરીની જન્મ તિથિ કાર્તિક સુદ પુનમની શીળી ચંદ્રિકા અવી ગુસી તે આ ન્યાયયુકત ને મીષ્ટ વાણીન ધરણી માતાને વેત વસ્ત્રો પરિધાન કરાવી રહી હતી એ ઠું ડા પડી ગયા. મંત્રીશ્વર ઉદાયનના મુખે જ્યારે પોતાના ટાણે પાહિણી શ્રાવિકાએ એક સતને જન્મ આપ્યો. ચિત્ર- પુત્રનું ઉજવળ ભવિષ્ય સાંભળ્યું ત્યારે એનું મન પીગળી ગુપ્ત પિતાની વહીમાં એ માટે શી નોંધ લીધી એ કળવું ગયું અને અંતમાં મંત્રીશ્વર તરફથી કહેવામાં આવ્યું કેમુશ્કેલ હતું છતાં જનમ પછીના અ૬૫ વર્ષોમાંજ આ બાળાંક “ જે ધનની કામના હોય તે આ ભંડાર ખૂલે છે મરજી પિતાનું ખમીર દેખાડી આપ્યું, અને ગુજરાતના ખૂણે પડેલાં માફક એ માંથી ગ્રહણ કરે, જે પુત્ર પ્રેમ આડે આવતો હોય ધંધુકામાં એકાદ સામાન્ય ઘરમાં માત્ર ગૃજરાતનું જ નહિં પણ તે મા ત્રણ દીકરો છે એમાંથી એકને લઈ જા. પણ સાથે ભારત વર્ષનું આગળ વધી કહીએ તો અખિલ વિશ્વનું જેની શીરાઓમાં જેન ધર્મની વિજય પતાકા જગત ભરમાં એક અણમોલ રત્ન પેદા થયું છે એ વાત ચોક્કસ થઈ. ફકાવવાનું જોમ છે, જેના કપાળમાં દુનિયાને અચરીજ સામાન્ય રીતે એમજ બનતું આવ્યું છે કે જગતને પનાની પમાડવાની વિદ્યા રૂપી જવલંત જ્યોતિ ઝળકે છે એવા આ પ્રતિભાથી વિરમય પમાડનારા રતલ સરિખા માનવીઓને ચાંગદેવને રાજી ખુશીથી ગુરૂ ચરણે ધર. સાંસારી પુત્ર કરતાં જન્મ મધ્યમ કેટિના ઘરમાં જ થાય છે. એ કાળે ઘડીઆ ત્યાગી પુત્ર અનેખું નામ કહાડશે. હારું નામ યાવચંદ્ર વાગતાં નથી કે વધામણાં થતાં નથી. છતાં “તારાકી જો તમે દિવાકર રહે તેવું કરી બતાવશે.” મંત્રીશ્વરની હદયમાંથી ચંદ્ર છુપે નહીં' એ કહેતી પ્રમાણે એ સ્વયં વિના ઝરતી વાણીએ ચર્ચાનું અંતર ભેદી નાંખ્યું પ્રબંધ ચિંતાપ્રસરવા માંડેલા ઝગઝગાટથી જ્યાં દિશાઓ ઉજળવા માંડે છે, મણીકાના મત પ્રમાણે ચચ્ચે પિતજ બધે દીક્ષાવિધિ જાતે ત્યાં જોત જોતામાં હજારો મને આશ્ચર્યમાં ડએ છે જેર ને હાજર રહીને ઉજવ્યા તે વેળાએજ ચાંગદેવનનામ સોમચંદ્ર પ્રેરણા મળે છે અને હજારે એ પાછળ મુગ્ધ બને છે. પાડવામાં આવ્યું. માતા પાહિણી જોડે ઉપાશ્રયે જનાર બાળક ચાંગદેવ
| ‘પુત્રના લક્ષણ પારણામાંથી જણાય ' એ ઉકિત અનુસાર પિતાનામાં રહેલ તેજની રજુઆત દેવચંદ્રસૂરિના આસન પર જેમના જીવનમાં બાળપણુથીજ સરસ્વતી દેવીની પ્રસન્નતા બેસી જઈ દર્શાવે છે. નિષજ્ઞાનથી વિભૂષિત સૂરિ આ ટિગોચર થતી અને જેમણી પ્રજ્ઞા વાઢાદિતંગ્રાહ્યમ બાળકના ભાલમાં કઈ અને સામર્થ્ય જાવે છે, એ બાળ જેવા સૂત્રની પ્રતિતી કરાવતી એવા સેમચંદ્ર જોત જોતામાં જે પિતાના હાથે ચઢે તે જેન શાસનની અનેરી પ્રભાવના ત–લેક્ષણ અને સાહિત્યમાં પાવરધા બન્યા. એમની વિદ્યાની કરે એવા અંતર વનિ એમના હૃદયમાં ઉડે છે. સંઘના ભૂખ એટલી તીવ્રતમ થઈ પડી કે ગુરૂદેવચંદ્રને કાશ્મીરને મુખીઓ સાથે પાહિણીના ઘેર પહોંચી એની માંગણી કરે છેમાર્ગ લેવા ૫. એ કાળે કાશ્મીર શારદા માતાનું બહત ચાંગદેવ સર ના ચાલાક બાલુડાને મેહ છોડી દેવાનું કઈ ધામ લેખાતું મેટા અને પારગત ગણુતા વિદ્વાને ત્યાં માતા પસંદ કરે ? સુરી જાત જાતની દલીલથી શ્રાવિકા વસતા હતા. પર હિણીના અંતરમાં શાસન પ્રભાવનાની વેત પ્રગટાવે પુન્યશાળીને પગલે પગલે નિધાન” અર્થાત “મન છે. આ બાળક હારી કુક્ષિને દીપાવનાર શાસનને સ્થંભ યંગાતે કથરોટમાં ગંગા” એ લેકિન અનુસાર સેમચંદ્રને નિવડશે એવી ખાતરી આપે છે. બાળક ચાંગદેવનું વલણ પણ એટલી ધરતી ખુંદવાવારો ન આવ્યો. એક અભિપ્રાય મુજબ કુદરતી રીતે દેવચંદ્રસૂરિ તરફ વળે છે. તેમની સાથે જવા તે મધ્ય રાત્રે ધ્યાન ધરતા બ્રાહ્મીદેવી પ્રકટ થયાને જોઈતું બધું તૈયાર થાય છે. તેઓશ્રીને પરિચય એણે માઠા લાગે છે. અહીંજ મળી જશે એમ કહ્યું બીજા અભિપ્રાય પ્રમાણેઆખરે માતાના આશીર્વાદ મળે છે.
નગ્ન પદ્મિનીની સામે, વિદ્યા સાધક હેમની, પાંચ વર્ષના ચાંગદેવ સાથે સુરી થંભતીર્થ પ્રતિ નગ્ન અસિ રહી સાક્ષી, રોમે ય અવિકારની. પ્રયાણ કરે છે. પણ ઘેર આવીને પિતા એ ચર્ચા જ્યારે એ બે લીટીમાં સુચવ્યા મુજબ માર્ગમાંજ એક મંદિરના ભયઆ વાત સાંભળે છે ત્યારે એને સખત આઘાત પહોંચે છે. રામાં એક બાજુ નગ્ન અવસ્થામાં ઉભેલ પદ્મિની લલના, એની ચાંગદેવ આ ઉમરે સાધુ થાય અને તે પણ પિતાની સમંતિ સામે હાથમાં ઉઘાડી તલવાર રાખી ઉભેલ તેણીને પતિ અને વગર એ જરા પણ સુચતું નથી. તરતજ તે ખંભાત પહોંચી બીજી બાજુ ધ્યાન મગ્ન મુનિ ત્રિપુટી જેમાં દેવચંદ્ર સોમચંદ્ર Mય છે. દેવચંદ્રસુરિ અને મંત્રી ઉદાયન એને ઠંડો પાડે છે. અને મલયગિરિ હતા. જરા પણ ધ્યાન ભંગ થવાય. 'ચ ચાંગદેવને એના મેળામાં બેસાડી કહે છે કે-“પાહિણીએ માત્ર વિકાર નજરે ચઢે તે નાગી તરવાર–અચકાયા વગર
આપ્યા હતાં જે તમારી નાખુશ હશે તે કરગીજ આ સાધુ છે એવું મનમાં આપ્યા વગર તરતજ કં$ પર