Jain Siddhanta Sangraha

Author(s): Sadbodh Ratnakar Karyalaya Sagar
Publisher: Sadbodh Ratnakar Karyalaya Sagar

Page 378

जैनसिद्धांतसंग्रह । [४१७ नक गच्छनीति निगमः, निगमो विस्तास्तत्रभवो नैगमः ।' भमेदरूपतया वस्तुनातं संगृहातीति । सङ्ग्रहेण गृहीतार्थस्य भेदरूपतया वस्तु व्यवहियत इति व्यवहारः । ऋजु मानलं सुत्रयतीति ऋजुसूत्रः । शब्दात व्याकरणात प्रतिप्रत्ययद्वारेण सिद्धः शब्दः शन्दनयः | परस्परेणादिरूढाः सममिरूढाः । शब्दभेदेऽप्यर्थभेदो नास्ति । यथा शक इन्द्रः पुरन्दर इत्यादयः समभिरूढाः। एवं क्रिया प्रधानत्वेन भूयत इत्येवंभूतः । शुद्धाशुद्धनिश्चयौ द्रव्यार्थिकाय भेदी । मभेदानुपचरितया वस्तु निश्चीयत इति निश्चयः । भेदोपचारतया वातु व्यवहियत इति व्यवहारः । गुणगुणिनो: संज्ञादिभेदात् । भेदकः समृतव्यवहारः। अन्यत्र प्रसिद्धस्य धर्मस्थान्यत्र समारोपणमसद्भुतम्यवहारः। मसनव्यवहार एवोपचार: उपचाराइप्युपचारं यः करोति स उपचरितासदभूतव्यवहारः । गुणगुणिनोः पर्यायपर्यायिणोः स्वभावस्वमाविनोः कारकका• रविणोदः सद्भतव्यवहारस्यार्थः, द्रव्ये द्रव्योपचारः, पर्याये पर्यायोपचार:. गुणे गुणोपचारः, द्रव्ये गुणोपचारः, द्रव्ये पर्यायोपचारः, गुणे द्रव्योपचारः, गुणे पर्यायोपचारः, पर्याये द्रव्योपचारः, पर्याये गुणोपचार इति नवविधोऽ दूनव्यवहारस्याओं द्रष्टव्यः ।
उपचारः पृथग नयो नास्तीति न पृथक् कतः। मुख्यामाचे सति प्रयोजने निमित्त चोपचारः प्रवर्तने सोऽपि सम्बन्धाविनामावः ।। संकेतः सम्बन्धः । परिणामपरिणामिसम्बन्धः, श्रद्धाश्रद्धेयसम्बन्धः,
१ घस्तुसमूह । २ एवमित्युक्ते कोऽर्थः क्रियाप्रधानलेनेति विशेषणम् । . ३ पुद्गलादौ । ४ स्वमावस्य । ५ जीपादौ ।
२७