Jain_Satyaprakash 1952 11

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 8

ભેદજ્ઞાન
લેખક :—શ્રીયુત વ‘સતલાલ કાંતિલાલ ધરલાલ છું. એ.
પ્રત્યેક વસ્તુનાં બે રવરૂપો છે. એક ભ્રમાત્મક તે ખીશું સર્ય સ્વરૂપ. વસ્તુતી સ્થૂલ ખાજીને વળગીએ છીએ પણુ ક્ષ્મ પરિચય મેળવતા નથી એટલે ભ્રમ ઉત્પન્ન થાય છે. ખીર આથી જ ગાય છે - ભ્રમકા તાલા લગા મહેલમે' પ્રેમકી કુ'જી લગા” અઃભ્રમનુ તાળુ' તારા મહેલમાં લાગ્યું છે તેને પ્રેમની કુંચીથી ઉધાડ, વસ્તુની સ્કૂલ ખાનુ ખાલ સ્વરૂપ છેાડીને વસ્તુની સૂક્ષ્મ બાજુ કે આંતરસ્વરૂપમાં પ્રવેશવાથી ભ્રમનુ જાળુ
ઊખડી જાય છે.
પ્રત્યેક બાહ્ય જ્ઞાન ભ્રમાત્મક છે. આંતરજ્ઞાન સત્યથી વિભૂષિત છે. ખાદ્ય જ્ઞાન એટલે કેવળ માહિતીના જ ભડાળ, આંતરજ્ઞાન એટલે જ્યાતિર્દશન કે સત્યમય જીવનદૃષ્ટિ. ખાદ્યજ્ઞાની બહુ બહુ તે પડિતા કે શાસ્ત્રી થઇ શકે. આંતરજ્ઞાનવાળા તત્ત્વન ને સંતપુરુષ થઈ શકે.
ખાદ્ય જ્ઞાનમાં વિષયેનું વૈવિધ્ય છે, ભૂસ્તરશાસ્ત્ર એટલે પૃથ્વીના પડળાનુ સંશાધન કરતુ શાસ્ત્ર. ધાડાને કેમ ઉછેરવા તેનુય શાસ્ત્ર છે, શ્વાસેાશ્વાસથી લાભહાનિ કે સુખદુઃખ જાણવાનું શાસ્ત્ર સ્વાદય શાસ્ત્ર પણ છે. બાહ્ય જ્ઞાનમાં આવાં અનેક શાઓ છે. આંતરજ્ઞાનમાં આવુ' વિષયાનું વૈવિધ્ય નથી. ત્યાં તા એક જ વિષય છે તે વિષય છે ભેદજ્ઞાનતા. સ્વ તે પરના ભેદજ્ઞાનને. પેાતાનું ને પારકું શું એ ઓળખનાર સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિ એ છે આંતરજ્ઞાનના સાર.
નવ તત્ત્વામાં બંધ, આસવને ાડી સંવર, નિર્જરા ગ્રહણ કરવાનું જણુાવ્યુ' છે. તેનુ' કારણ આ ભેદજ્ઞાન જ છે. બધ તે આસ્રવ તે પારકું સ્વરૂપ-પરપરિણતિ છે. સાંવર ને નિરા આપણું સ્વરૂપ-સ્વપરિણતિ છે, તેથી જ તે ગ્રહણુ કરવી જોઈએ, જેતવનમાં ભ॰ યુદ્ધે પણુ શિષ્યાને આજ ખાધ આપેલા કે, “વૃક્ષ પર પડતા કઠિયારાની કુહાડીના ઘા તમને વાગતા નથી. કારણ કે વૃક્ષ ને તમે ભિન્ન છે, એવી રીતે શરીરાદિ 'ચ તે તમે ભિન્ન ગણતાં શીખા, જે તમારુ` નથી તેના ત્યાગ કરેા. ” મહમ્મદ પયગમ્બરે જે મૂર્તિના નાશ કરવાનું હ્યુ' તે હિંદુમ'દિની પાષાણુમૂર્તિએ નહતી. મૂર્તિ' એટલે ઇંદ્રિયમાન ગુણા. સ્પર્શે રસ, રૂપ ગંધાદિ, તેને નાશ થતાં ઇંદ્રિયાતીત આત્મગુણા પ્રકટે. મહમ્મદ મૂર્તિના નાશ કરવાનું કહી ઇંદ્રિયગ્રાહ્ય ગુણાનાશ કરવાનું કહેતા. અને એનું કારણ એ કે દેહ તે ઇંદ્રિય પારકાં છે સ્વ'થી પર છે, તેને છેડવાં જ જોઈ એ.
6
આવું ‘ સ્વત્વ ’ તેજ ઈશ્વરી તત્ત્વ છે. ધમ એટલે જ પર્'માંથી
'માં ગતિ,
.
પર થી જેટલા દૂર તેટલા સ્વ 'ની વધુ અંદર. આ સ્વત્વ એ જ ઈશ્વરી રાજ્ય છે, તેથી જ જિસસ ક્રાઈસ્ટ કહેતા “ The kingdom of God is within you ''ઇશ્વરનું રાજય તમારી અંદર છે. બેદજ્ઞાન ‘ સ્વત્વ ની પ્રાપ્તિ પર ભાર મૂકે છે ને ‘ પર' પદાર્થીના ત્યાગ શીખવે છે. કારણુ, નરકના ભય કે સ્વર્ગનું પ્રલાલન નથી. ભેદજ્ઞાન ‘સ્વ તે ગ્રહવાનું
.
તે ‘ પર ’ને ત્યાગવાનું શીખવે છે. કારણ, ‘સ્વ ’ એ પેાતાનુ છે, ‘ પર ’ તે પારકું છે. માનવસ્વભાવ જે ‘સ્વ’ છે તેને અપનાવવા કારણુ શોધતા નથી તે ‘ પર ' છે તેને છેડવા પશુ કારણુ શેાધતા નથી, તેના સ્વમાત્રમાં ઊંડે જ એ સત્ય છુપાયું છે કે જે મારું નથી તે મારી બહાર ઊભું રહેા, ભેજ્ઞાન છે આવી સ્વ તે પરના વિવેકની ફિલસુધી,