Jain_Satyaprakash 1952 11

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 16

'
સ્નાત્રપૂજા
લેખક : પૂજ્ય ૫: શ્રીદ્યુર ધરવિજયજી
ઉપક્રમ :-શ્રીતીર્થંકર પરમાત્મા તીર્થંકરના ભવના આગા ત્રીન ભવે તીર્થંકરન નામક્રમ નિકાચિત કરે છે ત્યાંથી દેવના ભવ કવિયત્ નારકના ભવ કરી મનુષ્યક્ષેત્રમાં કમ - ભૂમિમાં તીર્થંકર રૂપે જન્મે છે. દિશાકુમારી સૂતિકર્મ કરે છે અને ઈન્દ્રો મેરુપર્યંત ઉપર પ્રભુને લઈ જઈ જન્માભિષેક કરે છે. સૂત્રગ્રન્થામાં આ પ્રસંગનું વિશિષ્ટ વન મળે છે.
ભવ્યાત્મા ઈન્દ્રોના એ ભક્તિકર્તવ્યનું અનુકરણ કરી વિવિધ પ્રકારે જન્મસ્નાત્રતા ઉત્સવ ઉજવે છે. વિધિવિધાનના ગ્રન્થામાં એ સ્નાત્ર અંગે પણ ખાસ વિધાને છે. ભાવવાહી સંસ્કૃતપ્રાકૃત મૂકતાના પાપૂર્વક જ્યારે સ્નાત્રમહત્સવ થતા હોય ત્યારે મેરુપર્વત ઉપર ઈન્દ્રોના સ્નાત્રમહત્સવના આભાસ ખડા થાય છે.
૫. શ્રીદેવચંદ્રજી કૃત-સ્નાત્રપૂજા
છેલ્લાં ત્રણસે વર્ષોંમાં આ વિધારે સ્નાત્રપૂર્જા તરીકે વિશિષ્ટ સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યુ છે. પ્રચલિત સ્નાત્રપૂજામાં પ્રાચીન કાઈ હોય તે તે ૫. શ્રીદેવચંદ્રજી કૃત સ્નાત્રપૂજા છે. તેમાં પ્રથમ ગાથા અને ઢાળ કહેવાપૂર્વક વર્તમાન-ચાવીશીના આદિ-શાન્તિ-નેમિ-પાથતે વીર એ પાંચ પ્રભુને કુસુમાંજલિ કરવાની છે.
જો કે અહીં પ્રચલિત વિધિ પ્રમાણે પ્રભુના ચરણુ-જાનુ-હસ્ત-ખભા-અને મસ્તક એમ પાંચ સ્થળે પૂન્ન કરવાનું છે પણ ગાથા અને ઢાળની રચનાને તે અંધબેસતું નથી. ચાલુ વિધિ પ્રચલિત શાથી થયા તે જોવાનું રહે છે.
ત્યારખાĒ ત્રીજા ભવે જિન નામકમ નિકાચિત કરે ત્યારથી આરબીને યાવત મેરુપર્યંત પર જન્માભિષેક ઉજગ્યા બાદ પ્રભુને માતા પાસે મૂકી ઈન્દ્રાદિ દેવા નંદીશ્વર જઈ ઉત્સવ કરે ત્યાં સુધીનુ સક્ષિપ્ત છતાં ભાવવાહી સર્વાંજિન–સામાન્ય વન છે. આ રચનામાં તે સમયમાં સ્વાભાવિક ગણાતી ભાષા છે કે જે અત્યારે પ્રાકૃતપ્રચુર લાગે છે.
ખરતર
શ્રીદેવચન્દ્રજીતુ' આત્મલક્ષી પદ્ય સાહિત્યરચનામાં વિશિષ્ટ સ્થાન છે. તે ગચ્છના હોવા છતાં અન્યોની જેમ ગચ્છતા અગ્રહ તેમની કૃતિઓમાં દેખાતા નથી, છતાં પ્રસ્તુત સ્નાત્રપૂજામાં * ખરતરગચ્છ જિન આણુાર'ગી' એ પદ આવી ગયુ' છે; તે એ પદ આ સ્નાત્રપૂજાને સર્વગ સાધારણુ એકસરખી કરવામાં આડે આવતું હોય એમ લાગે છે. ૫. શ્રીવીરવિજયજી કૃત સ્નાત્રપૂજા
આ પછી પ. શ્રી વીરવિજયજી મહારાજ તથા ૫. શ્રી રૂપવિજયજી મહરાજ કૃત સ્નાત્રપૂજાએ આવે છે. તેમાં શ્રી. વીરવિજયજી મહારાજની સ્નાત્રપૂજા વર્તમાનમાં ખૂબ પ્રચલિત અને પ્રસિદ્ધ છે.