Book Title: Jain_Satyaprakash 1946 02
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૦ ] શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[વર્ષ :૧૧ પ્રભસૂરિના પ્રશિષ્ય અને શ્રી વિજયતિલકસૂરિના શિષ્ય શ્રી ક્ષેત્રકીર્તાિ વાચકથી ચાલી આવી છે. તે જ ખેમાશાખામાં શ્રી સહજકીર્તાિકૃત ‘શત્રુ જયમાહાત્મ્ય રાસ’ (જે. ગુ. ક. ભાગ ૧, પૃ. પસ્પ) અનુસાર શ્રી રત્નસાર થયા, જેમના શિષ્ય શ્રી રત્નહર્ષ વાચક હતા. આ રત્નહર્ષ વાચકના ત્રણ શિષ્યો હતા, અર્થાત (૧) શ્રી હેમનંદન કે જેઓ સં. ૧૬૮૧ થી ૧૬૮૮ ના દરમ્યાન રચાએલ કૃતિઓ દ્વારા પ્રસિદ્ધ શ્રી સહજકીર્તાિના ગુરુ હતા, (૨) શ્રી હેમકીર્તિ અને (૩) પ્રસ્તુત કવિ શ્રી શ્રીસાર.
- કવિ શ્રીસારની સાહિત્યપ્રવૃત્તિના સમયને પહેલો ભાગ ખરતરગચ્છની મુખ્ય શાખાના બીજા જિનરાજરિના ગ૭પતિ-જમાનામાં (સં. ૧૬૭૪–૧૬૯૯) સમાયેલ છે, કે જે ખરતર ગ૭ના ૧૧ ગચ્છભેદેમાંના ત્રણ ભેદેથી અંકિત છે. આ ત્રણુ ભેદો થયા પહેલાં, અર્થાત આઠમો ભેદ થતાં સં. ૧૬૮૬ માં શ્રી જિનસાગરસૂરિની શાખા, તથા નવમા અને દસમા ભેદ સં. ૧૭૦૦ માં થતાં શ્રી રંગવિજયની અને શ્રીસારીયા શાખા નિકળ્યા પહેલાં, સં. ૧૬૮૧ માં શ્રીસારે આ જિનરાજરિન રાસ રચ્યો છે, કે જેમાં તેઓ વારંવાર શ્રીજિનરાજરિને અને તેમના ભવિષ્યના પ્રતિસ્પર્ધા શ્રી જિનસાગરસૂરિને બન્નેને “ગુરુ” તરીકે સંબોધિત કરે છે (જુઓ છો નાહટાછ દ્વારા સંપાદિત આ રાસ પૃ. ૧૬૯–૧૭૧, પદ્ય ૮, ૧૦, ૧૨, ૧૪ અને ઢાલ ૧૧, પદ્ય ૧, ૧૦ ), અને પિતાની જાતને શ્રી જિનરાજસૂરિના “સેવક તરીકે ઓળખાવે છે (પૃ. ૧૭૦, ઢાલ ૧૧, ૫૦ ૩.)
આ જિનરાજરિ (ભૂતપૂર્વ મુનિ રાજસમુદ્ર) પિતાની સાહિત્યપ્રવૃત્તિ અને પ્રતિછાલેખ અનુસાર એક મહાન વ્યક્તિ હતા. ખરતરગચ્છની મુખ્ય શાખા આગળ ચલાવનાર એમના પટ્ટધર શ્રી જિનરત્નસૂરિ ઓછી પ્રસિદ્ધિમાં આવ્યા છે, જ્યારે કે આ જિનરત્નસૂરિની પ્રતિસ્પર્ધામાં એક નવીન શાખા સ્થાપિત કરનાર શ્રી જિનરંગસૂરિપ (ભૂતપૂર્વ શ્રી રંગવિજય) મહાપ્રભાવશાલી અને યુગપ્રધાનની પદવીથી વિભૂષિત હતા. એમની કેટલીક સાહિત્યિક રચનાઓ પણ વિદ્યમાન છે. આ બન્ને ગચ્છનાયકને નહીં માનનાર અને શ્રી જિનરાજસૂરિના સ્વર્ગવાસ પછી જ સં. ૧૭૦૦ માં ઉત્પન્ન થયેલી
વિજય-શાખામાંથી જ આ જ સંવતમાં બન્ને વિદ્યમાન શાખાઓની પ્રતિસ્પર્ધારૂપ પિતાની નિજી શ્રીસારીય શાખા ઉત્પન્ન કરનાર શ્રી સારપાધ્યાય કોણ હતા અને એમને કરેલ આ ગચ્છભેદ શા કારણથી થયો તે સંબંધી હસ્તગત સાહિત્યમાં હજુ સુધી કે ઉલ્લેખ ઉપલબ્ધ થયો નથી. માત્ર આટલું જ વિદિત છે કે આ શ્રીસાર “ઉપાધ્યાય” પદવીથી વિભૂષિત અને જિનરાજસૂરિ શિષ્ય શ્રી જિનરંગસૂરિના સમુદાયના હતા.
હવે પ્રસ્તુત કવિ શ્રીસાર કે જેમની રચાએલી સ્તુતિ નીચે પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે તેઓ પણ વાચક, અર્થાત ઉપાધ્યાય હતા, અને તેઓ પણ શ્રીજિનરાજસૂરિ અને
૪. જુઓ જે. ગુ. ક. ભાગ ૧ પૃ. પરપ-પર૬; જે. સા. સં. ઈ. પેરા ૮૮૪, અને એ. જે. કા. સં. પૃ. ૧૭૪–૧૭૬.
૫. જુઓ નાહટા, એ. જે. કા. શં, ભૂમિકા, પૃ. ૯૧. ૬. જુઓ જે. ગુ. ક. મા. ૨. પૃ. ૨૭૩ અને ભા. ૩, ૫. ૧૨૭૭.
For Private And Personal Use Only
