Jain_Satyaprakash 1946 02

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 33

૧૫
અંક ૫ ] રાત્રિભોજનનો નિષેધ
૧૫૯ ये वासरं परित्यज्य, रजन्यामेव भुंजते । ते परित्यज्य माणिक्य, काचमाददते जडाः ॥ वासरे सति ये श्रेयस्काम्यया निशि भुंजते । ते पत्युषरे क्षेत्रे शालीन् सत्यपि पल्वले ॥
–ગશા, પ્રકાશ ૩, શ્લોક ૬૫-૬૬ જે મનુષ્યો દિવસને છોડીને રાત્રિમાં જ ભોજન કરે છે તે જડ મનુષ્ય માણેકને ત્યાગ કરીને કાચ ગ્રહણ કરે છે. (૬૫દિવસ વિદ્યમાન છે; છતાં જે કલ્યાણની ઈચ્છાએ રાત્રિભોજન કરે છે, તે મીઠા પાણીના જ્યારા ભરેલા છે છતાં પણ ખારી જમીનવાળા ક્ષેત્રમાં ડાંગર વાવે છે તેના સરખું કરે છે.
स्वपरसाये गर्छ, आयं स्वभ्रस्य गोपुरम् । सर्वज्ञैरपि यत्त्यक्तं, पापात्म्यं रात्रिभोजनम् ॥
–ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાન્તર, સ્તંભ, ૮, વ્યા° ૧૧૭ પિતાનાં અને બીજાનાં શાસ્ત્રોમાં નિદાયેલું, નરકના પ્રથમ કાર સમાન, અને જેને સર્વજ્ઞોએ પણ ત્યાગ કર્યો છે એ ત્રિભેજન પાપરૂપ છે. (અર્થાત રાત્રિએજન કરવાથી નરક ગતિમાં જન્મ લેવું પડે છે.)
चतुर्विधं त्रियामाया-मशन स्यादभक्ष्यकम् । यावजीवं तत्प्रत्याख्यं, धर्मेच्छुभिरुपासकः ॥
-ઉપદેશપ્રાસાદ, સ્તંભ ૮, વ્યારા ૧૧૬ રાત્રિના સમયે ચારે પ્રકારનો આહાર અભક્ષ્ય ગણવામાં આવ્યો છે, એટલા માટે ધર્મની ઈરછાવાળા ઉપાસકેએ એનું જીવનપર્યત પચ્ચખાણ કરવું જોઈએ.
ततो वैकालिकं कार्य, मिताहारमनुत्सुकम् ।। घटिकाद्वयशेषेऽनि, कालौचित्याशनेन च ॥
– વિવેક વિલાસ, ચતુર્થ ઉલ્લાસ, શ્લોક ૩ ત્યારપછી (દૈનિક વ્યાપાર સમ્બન્ટી કામકાજ કર્યા પછી) બે ઘડી દિવસ શેષ રહે ત્યારે ઉત્સુક્તા રહિતપણે, કાળને ઉચિત ભજન વડે, પરિમિત આહારવાળું વાળું કરવું. (એટલે કે રાત્રિ પડ્યા પહેલાં જ વાળું કરવું.)
भानोः करैरसंस्पृष्ट-मुच्छिष्टं प्रेतसंचरात् ।। सूक्ष्मजीवाकुलं चापि, निशि भोज्यं न युज्यते ॥
–વિવેકવિલાસ, ચતુર્થ ઉલ્લાસ, બ્લોક ૪ સૂર્યના કિરણોથી સ્પર્શ નહીં કરાયેલું, ભૂત-પ્રેતનો સંચારથી ઉચ્છિષ્ટ (એ) થયેલું અને સૂક્ષમ સંપતિમ વોથી વ્યાપ્ત એવું રાત્રિભોજન કરવું ઉચિત નથી.
- fÉને કાન માં, ત્રાળ્યમિક / तद्रात्रिभोजनं संतो, न कुर्वन्ति दयापराः ॥
-સુભાષિતરત્નસંદેહ, શ્લોક ૭૬૬, જેમાં (અસંખ્ય) સૂકમ જેની હિંસા થાય છે, (અને તે જીવોની હિંસાના કારણે ) જેમાં અપવિત્રતા આવે છે એવા પ્રકારનું રાત્રિભોજન દયાળુ એવા સજજને કરતા નથી.