Book Title: Jain_Satyaprakash 1946 02
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નડિયાદના એક જિનમંદિરની પ્રતિમાઓના લેખ સંગ્રાહક-વૈદ્ય ચીમનલાલ લલુભાઈ ઝવેરી, મહુધા
(ગતાંકથી પૂર્ણ). શિલાલેખમાં સમાયેલાં તત્ત્વ અને તેની એતિહાસિક ઉપયોગિતા
જગતના વ્યવહારમાં રાજ્ય જેમ મહત્ત્વની વસ્તુ છે તેવી જ રીતે ધર્મ એ માનવ સમાજની ઈ-પારલૌકિક આત્મોન્નત્તિનું સાધન છે. અએવ રાજ્યગ્યવસ્થા માટે જેમ ભિન્ન ભિન્ન અધિકારીઓ નિયત થએલા છે તેવી જ રીતે ધર્મને માટે ધમી નિમાએલા છે. ધર્માધ્યક્ષો અને ધર્મભક્તોને સપ્રમાણુ ઇતિહાસ પ્રાપ્ત કરવામાં આવા લેખે બહુ ઉપયોગી છે. આ લેખમાં નીચેનાં તો સમાએલાં છે –
૧ મૂતિ કરાવનાર અને તેના પ્રતિષ્ઠાતાનો સંક્ષિપ્ત પરિચય. ૨ વર્ષ, માસ, પક્ષ, તિથિ અને વાર. ૩ રહેવાનું સ્થાન (કરાવનારનું). ૪ કરાવનારની જ્ઞાતિ, વંશ અને કરાવવાનો હેતુ. ૫ પ્રતિષ્ઠાતા ધર્માધ્યક્ષને મત અથવા ગચ્છ. ૬ પ્રતિષ્ઠાતાની વંશપરંપરા (પેઢીનામું.)
આ લેખમાં સર્વથા પ્રાચીન લેખ મૂલ ગર્ભાગારમાં પાશ્વપ્રભુની ગાદી નીચેનો છે. તેમાં જણાવ્યા મુજબ વિક્રમ સંવત ૧૨૩૮ના વૈશાખ સુદ ૧૧ ગુરુવારે નાગેંદ્ર ગ૭માં સિદ્ધસેનસૂરિની પરંપરામાં થએલા સંતાનના ભક્ત પારેખ ચાહડની સ્ત્રી સુલક્ષણાએ મૂતિ કરાવી. જો કે એમાં કરાવનારની જ્ઞાતિ, વંશ કે ગામનો પરિચય આપેલો નથી એટલે તે વિષે કાંઈ આપણાથી વધારે વિચાર થઈ શકે તેવું નથી. પરંતુ નાગૅદ્રગછ અને સિદ્ધસેનસૂરિ વિષે વિચાર થઈ શકે તેવું છે. નાગેંદ્ર એ નામનું કુલ વજસેનસૂરિના ચાર શિષ્યોથી સ્થપાયાનું ક૯પસૂત્રની સ્થવીરાવાલો અને ભિન્ન ભિન્ન પદાવલીઓ કહે છે. પરંતુ નાગૅદ્ર ગછ એ નામ આપવામાં આવ્યું નથી. પણ સંભવિત છે કે નાગેન્દ્ર કુલ બહુ વિસ્તૃત ન થયું હોય અને પાછળથી તેને કુલ તરીકે ન ઓળખાવતાં કચ્છ તરીકે ઓળખાવવા માંડયું હોય એમ સમજાય છે. આ ગચ્છોત્પત્તિના નિમિત્તરૂપ તે ગણના કાઈ આચાર્યશ્રીએ નાગૅદ્ર (ધરણેન્દ્ર)ની આરાધના કરી હોય ને તેથી તેમને ગ૭ નાગૅદ્ર નામે પ્રસિદ્ધિમાં નોંધાયો હોય તે બનવા જોગ છે. આ નામ સાથે નામક નામે ગામ અને નાગર નામે વણિગુજાતિ ખાસ સંબંધ ધરાવતી હોવાનું સંભવે છે, પરંતુ તેવા સ્પષ્ટ પ્રમાણુનું અશણુ ખાસ આવશ્યક છે.
સિદ્ધસેનસૂરિ–એ નામ મહારાજા વિક્રમાર્કના ગુના નામ સાથે મલતું આવે છે, જેઓએ સમ્પત્તિતર્ક પ્રકરણ નામે ન્યાયને મહાન ગ્રંથ લખ્યો છે. આ મહાન આચાર્ય, નો જ આ લેખમાં નિર્દોષ કરવામાં આવ્યું છે કે એ નામના બીજા આચાર્યને નિશ છે એ બાબતને નિશ્ચય કરવાનું આપણને અન્ય સાધન જ્યાંસુધી અપ્રાપ્ય છે, ત્યાં સુધી નિર્ણત કરવું અસંભવ છે, પરંતુ સદરહુ પૂજય સૂરિવર વિક્રમની તેરમી સદી પહેલાં થએલા છે એમ તો આ લેખ જ સાબિતી આપે છે. આ ગચછના ઉપલબ્ધ થએલા લેખોમાં પૂરણચંદ્ર નાહર સંગ્રહીત અને પ્રકાશિત જૈન લેખ સંગ્રહમાં સં. ૧૪૪૬ થી સં. ૧૫૭૨ સુધીમાં ક્રમશઃ રત્નપ્રભસૂરિ (૧), સિંહદરસૂરિ (૨), વિનયપ્રભસૂરિ (), ગુડે,
For Private And Personal Use Only
