________________
૧૮ઃ જૈનમાર્ગની પિછાણ
રહથી ત્રાસી જતા અને પિતાના અદ્દભુત પ્રયાસને છોડી દેતા. બીજા શબ્દોમાં, કુદરતનાં રહસ્યની અમર્યાદિત શકયતાઓ અપનાવી લેવા જેટલું તેમનું મન બળવાન નહોતું. એ જ વાતને સાદા શબ્દોમાં એમ કહી શકાય, કે તેમનું જ્ઞાન કુદરતનાં રહસ્ય સમજવા માટે છેક જ અસમર્થ હતું. આ તો થઈ મોટામાં મેટા વૈજ્ઞાનિકની વાત. જ્યારે બીજા વૈજ્ઞાનિક તે જે કાંઈ શોધે કરી શક્યા છે, તે માટે ભાગે સર આઈઝેક ન્યૂટનને ગુરુત્વાકર્ષણને સિદ્ધાન્ત શધાયા પછી જ. તે શેઠે સામાન્ય મનુષ્યની અપેક્ષાએ ગમે તેટલી મેટી મનાતી હોય, તે પણ અનંત જગતની દષ્ટિએ અને એ અનંત જગતને જાણનાર અનંત જ્ઞાનીઓની જ્ઞાનની દષ્ટિએ તો તે એક બિન્દુ માત્ર પણ નથી, એ વાતની કોનાથી ના પાડી શકાય એમ છે ?
વૈજ્ઞાનિક અને તેમની શેધે આ રીતે જ્યારે સત્યના એક અંશને પણ પૂર્ણતયા શોધી શકેલ નથી, ત્યારે તેના ઉપર જ મદાર બાંધીને જીવનની સઘળી પ્રવૃત્તિઓને અપનાવવા તૈયાર થવું, એ શું સાહસિકતા નથી ? સાચી વાત એ છે, કે લેક ભૌતિક પદાર્થોને ઓળખે છે, તેનાથી થતાં અને થનારાં સુખોને પિછાને છે અને તે કઈ પણ ઉપાયે મળતાં હોય, તે તેને શોધકોને હૃદયનાં અભિનંદન આપે છે. આ જાતની ઈહલૌકિક સુખભેગની તીવ્ર લાલસા, એ જ જ્ઞાનીઓનાં સત્ય, સુગંત અને ન્યાયયુક્ત વચને પ્રત્યે જાણે અનાદરનું કારણ બને છે. એ ભેગલાલસા જેની નાશ પામે છે, તેને વૈજ્ઞાનિકનાં વચનો અપૂર્ણતાથી ભરેલાં લાગે છે, એટલું જ નહિ પણ, તેની પાછળ (blindly) દેરાવામાં તેને સ્વ-પરને એકાન્ત વિનાશ જ દેખાય છે. એ જ
