________________
૯૪ઃ જૈનમાર્ગની પિછાણ ગ્યાદિની યાચના કરવી એ અસત્યામૃષા (જે સત્ય પણ નથી અને અસત્ય પણ નથી એવી વ્યવહાર) નામની ભાષાને એક પ્રકાર છે. તીર્થંકરે બોધિ, સમાધિ અને આરોગ્ય આપે છે તે વાત સત્ય નથી, કારણ કે, તીર્થકરે વીતરાગ છે તથા તે અસત્ય પણ નથી, કારણ કે, તેમના ધ્યાનથી જ ઓધિ વગેરે મળે છે. તેથી તીર્થંકર પાસે તેની યાચના કરવી, એ આરાધનાસ્વરૂપ છે અને ન કરવી એ અનારાધનાસ્વરૂપ છે. એ યાચના નિદાન કે કર્મબંધસ્વરૂપ પણ નથી, કારણ કે, કર્મબંધના હેતુ પાંચ છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને ગ. મિથ્યાત્વાદિ એ પાંચ હેતમાંથી એક પણ હેતુ તીર્થંકર પાસે આરેગ્યાદિ પદાર્થોની યાચના કરવામાં છે નહિ.
અહીં આરોગ્ય શબ્દથી ભાવ-આરોગ્ય એટલે સર્વ કર્મરોગના ક્ષયજન્ય મુક્તિ સ્વરૂપ (ભાવ) આરોગ્ય લેવાનું છે, ભાવ–આરેગ્યરૂપ મુક્તિ, તેના કારણભૂત બોધિ અને બધિના કારણભૂત સમાધિ તીર્થકરેના ધ્યાનથી જ મળે છે, તે પછી તે પદાર્થોની યાચના તીર્થંકર પાસે કરવી એ શું ન્યાયયુક્ત નથી ? અવશ્ય છે. માગણી કરવી એમાં જ આરાધના છે. ન કરવામાં આરાધના નથી, કિન્તુ અનારાધના યાવત્ વિરાધના પણ છે. જે વસ્તુ જેઓના ધ્યાનથી મળે છે, તે વસ્તુને તેઓ જ આપનારા છે, એમ માનવું એ પણ ન્યાય-પુરઃસર છે. જેના નામથી કે પિસાથી જે વહેવાર કરે છે, તે તેનાથી જ કમાયે એમ મનાય છે. રાજાના શસ્ત્રથી યુદ્ધને જીતનારા સુભટે રાજાના પ્રભાવે જ જીત્યા, એમ ગણાય છે. સુભટે યુદ્ધ જીત્યું, એમ કહેવાને બદલે રાજાએ જ યુદ્ધ જીત્યું, એમ કહેવાય છે. તેમ તીર્થકરેના ધ્યાનથી બધિ, સમાધિ
