________________
૭૦ઃ જૈનમાર્ગની પિછાણે
બતાવી હોય, અગર તેથી વિરુદ્ધ આચરણ કર્યું હોય, તે અહીં અતિચારો સમજવાના છે. જેમ કે, સામર્થ્ય છતાં જ્ઞાનીઓને અન્ન, પાન, વસ્ત્ર, પાત્ર આદિ વડે સહાય ન કરી હોય, તેમની અવજ્ઞા કરી હોય, મતિધૃતાદિ પાંચ પ્રકારના જ્ઞાનની નિન્દા કરી હોય, ઉપહાસ કર્યો હોય અથવા ઉપઘાત કર્યો હોય, જ્ઞાનનાં સાધન : પુસ્તક, કાગળ, કલમ આદિની આશાતના કરી હોય તે બધે જ્ઞાનના અતિચારે છે. તેની હૃદયથી માફી માગવી જોઈએ.
એ જ રીતે દર્શનના અતિચાર, જેવા કે શ્રી જિનેધરદેવ અને તેમનાં બિંબોની ભાવથી ભક્તિ ન કરી હોય, અગર અભક્તિ કરી હોય, શ્રી જિનભક્તિ નિમિત્તે ઉત્પન્ન થયેલ દ્રવ્યનો વિનાશ કર્યો હોય અગર વિનાશ થતે જેવા છતાં, છતી શક્તિએ ઉપેક્ષા કરી હોય, શ્રી જિનમંદિર વગેરેની અશાતના કરી અગર આશાતના કરનારની ઉપેક્ષા કરી હોય, તેની ક્ષમા યાચવી જોઈએ.
ચારિત્રના અતિચારો, જેવા કે પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્ટિસહિત ચરિત્રનું પાલન ન કર્યું હોય અગર પાલન કરનારની ભક્તિ ન કરી હોય.
પૃથ્વીકાયાદિ એકેન્દ્રિય છે, કીડા, શંખ, છીપ, પુરા, જલે, અળસિયા આદિ બેઈન્દ્રિય જી; કીડી, મંકડી, જ, માંકડ, લીખ, કુંથુઆ આદિ; તેઈન્દ્રિય જી વીંછી, માંખ, મચ્છર, ભ્રમર આદિ ચઉરિન્દ્રિય છે; અને પાણીમાં વસનાર, જમીન ઉપર રહેનાર કે આકાશમાં ઉડનાર પંચેન્દ્રિય જીવોની વિરાધના કરી હોય.
ક્રોધથી, લેભથી, ભયથી, હાસ્યથી કે પરવશતાથી
