________________
સાધુધર્મ અને શ્રાવકધર્મ
વ્યાજનશાસને દર્શાવેલે આત્મવિકાસને માર્ગ બે વિભાગમાં વહેંચાઈ જાય છે. એક સાધુધર્મ અને બીજો ગૃહસ્થ ધર્મ. એ બન્ને પ્રકારના માર્ગ એકબીજાથી સંકળાચેલા છે. બંને માર્ગની પાછળ એક જ તત્ત્વજ્ઞાન છે, એક જ આદર્શ છે, બંનેયનું એક જ ધ્યેય છે. પાલન કરવાની શક્તિના ભેદે બંનેને ભેદ કરવામાં આવ્યા છે, પરંતુ જાણવાની, માનવાની કે શ્રદ્ધા ધારણ કરવાની દષ્ટિએ બંને માર્ગમાં કશે જ તફાવત નથી. સાધુ પણ મુક્તિ માટે સાધુપણું પાળે છે, શ્રાવક પણ મુક્તિ માટે જ શ્રાવકપણું પાળે છે. ફેર એટલે છે, કે સાધુપણું એ મુક્તિનું સાક્ષાત્ સાધન છે, જ્યારે શ્રાવકપણું એ મુક્તિનું પરંપરાએ સાધન છે, એટલે કે, મુક્તિના સાધનરૂપ સાધુપણુંનું સાધન છે; કારણનું કારણ છે. એથી એ પણ ફલિત થાય છે, કે શ્રાવકપણાનો સઘળે આચાર પાળવા છતાં, જે ધ્યેય સાધુપણાનું નથી, આ ક્રિયાઓથી મને શીધ્ર સાધુપણું પ્રાપ્ત થાઓ એવી ભાવનાવિહેણું છે, તે તે શ્રાવકપણું શ્રી જૈનશાસને દર્શાવેલા માર્ગમાં સમાવેશ પામતું નથી. સાધુના ગુણે
જીવનપર્યન્ત મુક્તિની સાધના કરે તે સાધુ. અર્થાત્ એ સાધનાને બાધક એ સંસાર, ઘરબાર, કુટુંબકબીલે, ધન, માલ-મિલકત આદિનો ત્યાગ કરે, ગુરુકુલવાસમાં વસે તથા પવિત્ર રત્નત્રયીનું નિરતિચારપણે આરાધના કરવામાં તત્પર રહે તે સાધુ, સાધુના ગુણોનું વર્ણન કરતાં એક
