________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
અશે–આહાર, નિદ્રા, ભય, મન, એ માણસ અને પશુમાં સરખા છે; પરંતુ માણસમાં રન આંક છે, તેથી તેઓ ઉત્તમ ગણાય છે. માટે જ્ઞાન વિનાના મનુષ્ય પશુ સમાન છે. એ આ લેકને ભાવાર્થ છે.
બીજ જે જે ગુણો છે તે સર્વ ગુણેમાં જ્ઞાન ગુણની આદત છે. “જ્ઞાન સકળ ગુનું મૂળ રે ? એ વિજય લક્ષ્મીસુરિનું વચન પ્રસિદ્ધ છે. વિદ્યા મહાવાથી માણસને રાજાની કિંમત રમવાય છે, અને તે કયું જ્ઞાન ઉત્તમ છે. તે સમજી શકે છે. પિતાની એવી સમજણશકિત થયે તેઓ ધર્મ-જ્ઞાન મેળવવાને વધારે લાયક થાય છે. માણસ પિતાનો જન્મ ગમે તેવી મેટાઈ અને ગમે તેવી શ્રીમંતાઇમાં ગાળે પણ જે ધર્મજ્ઞાન હોય નહિ તે એ સર્વ જન્મ વૃથા છે. તે મનુષ્યભવને લાયક કૃત્ય કરી શકે નહિ, અને મનુષ્યમવ હારી જાય. સિંદુર પ્રકરમાં કહ્યું છે કે –
मानुष्यं विफलं वदति हृदयं व्यर्थ वृथा श्रोतयोनिर्माण गुणदोषभेदकलना तेजामसंभाविनी ।। दुर्वारं नरकांधकूपपतनं मुक्ति बुधा दुर्लभा
सर्वज्ञः सत्रयो दयारसमयो येषां न कर्णातिथिः ॥१॥ અર્થ— જે માણસને સર્વજ્ઞના દયારસમય સિદ્ધાંત કર્ણના અતિયિરૂપ થયા નથી, અર્થાત્ જેણે વીતરાગભાતિ સિદ્ધાંત શ્રવણ નથી કર્યા તેને મનુ
જન્મ ડાહ્યા માણસે નિષ્ફળ કહે છે, તેનું હૃદય વ્યર્થ કહે છે, તેના કાનનું નિર્માણ વૃથા કહે છે, તેનામાં ગુણ અને દેવને ભેદ સમજવાની શક્તિને અસંભવ ગણે છે, તેઓને નરકના અંધકૃપમાં પડવાનું દુઃખ વારી શકાય તેવું કરે છે અને તેઓને મોક્ષની પ્રાપ્તિ પણ દુર્લભ કહે છે.”
માટે એવા નીતિશાસ્ત્રના વચનોથી સિદ્ધ થાય છે કે જ્ઞાન વિના બધું ટું છે અને જ્ઞાનથી સર્વ વસ્તુ સિદ્ધ થાય છે.
સાર–શાસકાર કહે છે કે “પહેલું જ્ઞાન અને પછી દયા કેમકે દયા અથવા અહિંસાનું સ્વરૂપ નથીજ યથાર્થ જણાય (સમજાય) છે. તે વગર આડુ અવળું વેતરાઈ જાય છે. યથાર્થ જ્ઞાન–સમજથી જ શ્રદ્ધા થવા પામે છે, અને નાચર, પણ શુદ્ધ-નિર્મળ થવા પામે છે. ઉક્ત રત્નત્રયીના સુગથી જ સકળ કર્મના ક્ષયરૂપ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે, માટે તેમાંજ અતિ આદર કરે ઘટે છે.
For Private And Personal Use Only
