Jain Dharm Prakash 1920 Pustak 036 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
પ્ર–કેવળી સમુદ્રઘાત કયા કેવળી-કેવળજ્ઞાની કરે?
ઉ–જેમનું આયુષ્ય (છ માસથી) અ૫ હેય અને શેષ કર્મ ઘણા રહ્યાં હોય તે બધાને સમ કરવા અને વધારાના હોય તે ખપાવી દેવાને તેવા કેવળી આઠ સમય પ્રમાણ જેની અવધિ છે એ કેવી સમુદ્રઘાત કરી નિજ સકળ આત્મપ્રદેશથી સકળ લેકાકાશ પૂરીને વધારાનાં કર્મ હોય તે સઘળા ખપાવી નાંખે, એટલે પ્રદેશદયે કર્મભેગવી લઈ અંતે અયોગી થઈને મોક્ષ પામે.
પ્રહ–સંક્ષેપે નિગોદનું સ્વરૂપ કહેશે ?
ઉ–સકળ લોકાકાશના જેટલી અસંખ્યાતા પ્રદેશ છે તેટલા અસંખ્યાતા ગેળા છે. એક એક ગોળામાં અસંખ્યાત નિગોદ છે. તે પૈકી એક એક નિગોદમાં અનંતાનંત જીવ હોય છે. તેમાં પ્રત્યેક જીવને અસંખ્યાત પ્રદેશ છે. પ્રદેશ પ્રદેશે. અનંતી કર્મવણાઓ છે અને એક એક કર્મવામાં અનંતા પુગલ પરમા. શુઓ રહેલા હોય છે, તે પરમાણુમાં અનંતપર્યાય સમકાળે પરિણમે–એવી જીવ અને પુદ્ગલ શક્તિની અત્યંત સૂક્ષ્મતા જાણવી.
પ્ર—એક સૂમ નિગોદમાં કેટલા અનંતા જીવ હોય છે ?
ઉ –ત્રણકાળ (અનીત અનામત અને વર્તમાન કાળ) ના જેટલા અનંતા. સમય છે તે કરતાં અનંત ગણા જીવ એક સૂક્ષ્મ નિગોદમાં હોય છે, તેથી જ જ્યારે
જ્યારે કેવળી ભગવંતને સિદ્ધના જીવની સંખ્યા આથી પૂછવામાં આવે છે ત્યારે તે કહે છે કે એક સુક્રમ નિમેદના અનંતમા ભાગે સકળ સિદ્ધના જીવ જાણવા. મતલબ કે સકળ સિદ્ધના જીવો કરતાં એક સૂકમ નિગદમાં જ અનંત ગુણા હોય છે. તેમાંથી એક સમયે કેટલા જીવ વ્યવહાર રાશિમાં આવે ? તે કહે છે કે જઘન્ય એક બે ત્રણ અને ઉત્કૃષ્ટ ૧૦૮. ટુંકાણમાં જેટલા છ એક સમયે મોક્ષગતિ પામે તેટલા જ નિગોદમાંથી વ્યવહારરાશિમાં આવે, તેમ વ્યવહાર રાશિમાં આવેલા જીવ પાછા કર્મવશાત્ નિગોદમાં એક બે યાવત અનંત સુધી જાય. તે તેમાં ફરીને ગયા છતાં વ્યવહાર રાશિયા જ કહેવાય. તેવા વ્યવહાર રશિયા જીવનિગોદમાંથી નીકળે તે ઉત્કૃષ્ટ અનંતા નીકળે પણ અવાર રશિયા તે ઉત્કૃષ્ટ ૧૦૮ સુધી જ એક સમયે નીકળે, વધારે ન નીકળે.
પ્ર–ક્ષણમાત્ર સુખ અને બહુકાળ દુઃખ તે શી રીતે ?
ઉ –મધુબિંદુઆના દ્રષ્ટાંત ક્ષણિક સુખ અને પારાવાર દુઃખ. વિષય કષાય વશ છવ દુર્લભ નરભવ હારી જઈ નરક નિયંચ ગતિમાં ઉપજે છે ત્યારે ત્યાં ઘણે કાળ પરવશપણે દુ:ખ દાવાનળમાં પચા છતે સુર્યા કરે છે પરંતુ જે પ્રથમ જ સ્વાધીન પણે આભ સાધન કરી લેવામાં સાવધાન રહેવાય તે પાછળથી પરાધીન પણે નરક તિર્યંચાદિક ગતિમાં વિરૂનાં દુ:ખ વેદવાં પડે નહિ.