________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આધુનિક જેનાનું કળાવિહીન ધાર્મિક જીવન, આધુનિક જૈનનુ કળાવિહીન ધાર્મિક જીવન
ریخ
( ૨ )
.
ગયા લેખમાં કળા અને ધર્મના સબંધનું સ્વરૂપ સમાવ્યુ અને ત્યારબાદ અ ંગ્રેજોનુ આર્યાવર્ત ઉપર સામ્રાજય થતાં કળા અને ધર્મ ઉપર જે માઠી અસર થવા પામી છે. તેનુ' ટુકમાં વિવેચન કર્યું. આ માઠી અસરથી જૈને પશુ છુટવા નથી પામ્યા તેનું પણ સહેજ સૂચન કીધું જયારે આખા દેશના જીવનપ્રવાહમાં અમુક વિષમય તત્ત્વા પ્રસવા માંડે ત્યારે તેજ દેશમાં વઝતા જૈને તે વિષમય પરિણામાથી મુકત રહે તેવી આશા રાખવી તે તેા જ ગણાય, પશુ જેને સામાન્ય રીતે બીજી પ્રજા કરતાં વધારે અનુકરણશીલ પ્રકૃતિના જાય છે અને આધુનિક જૈનોની કળાવિષયક ઉપેક્ષા પણ સૈથી ચઢિયાતી છે, તેથી જૈનાતુ ધાર્મિક જીવન કળાથી બહુ બહુ દૂર જતુ અનુભવાય છે. જયાં જ્યાં કળાને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ એમાં અવકાશ આપવામાં આવે છે ત્યાં ત્યાં સૈાન્દર્ય પ્રગટવાને બદલે કદરૂપાં સભ્યેા દેખાવ દે છે અને તેથી જૈના અન્યના ઉપહાસને પાત્ર બને છે. આ વિષયને અહિ' યથાશકિત વિસ્તાર કરવાની ધારણા છે.
For Private And Personal Use Only
વર્તમાન જૈનાના ધાર્મિક જીવન ઉપર કળાશૂન્યતાના આરેપ મૂકતાં સહેજે પૂર્વકાળના જૈને તરફ દૃષ્ટિ દોડે છે અને મનમાં પ્રશ્ન થાય છે કે પૂર્વ કાળના જૈનાને પશુ આ આક્ષેપ લાગુ પડે ખરા કે ? પૂર્વકાળના જૈનાના કળા પ્રત્યે કેટલે આદરભાવ હતા તેનું ચાક્કસ માપ કાઢી ન શકાય પશુ જે રૈનાએ શત્રુ જય, ગિરનાર, આખુ અને સમેતશિખર જેવાં દિવ્ય સ્થાનાને પેાતાનાં તીર્થો બનાવ્યાં છે, જે જૈનાએ અનેક પદ્મા, રાસ, કાવ્યેા અને સઝાયેાથી સાંસ્કૃત, પ્રાકૃત તથા ગુજરાતી સાહિત્યને સમૃદ્ધિવાન કર્યું છે, જે જૈનેાએ સ્થળે સ્થળે સુંદર કારીગીરી તથા કોતરણીવાળાં ભવ્ય મંદિશ ખાંધીને હિંદના શિલ્પને શાભળ્યુ છે, તે જૈનેની કળાપ્રિયતા તે વિનાસ શય સિદ્ધ છે, દેલવાડાના મંદિરની કોતરણી આજ આખા જગતને મેહાદી રડી છે; શત્રુંજયની મદિરમાળા જગના તીર્થસ્થાનામાં અદ્વિતીય છે; પાવાપુરીના મદિરમાં જે શાંતિમય સાન્દ ભર્યું છે તે હાલ બીજે કયાં અનુભવાય છે, સમ્મેતશિખર જેવાં રમણિય સ્થળા હિંદુસ્થાનમાં બહુજ અલ્પ છે. કવિતાના પ્રદેશમાં નૈનાના પ્રયાસ અસાધારણુ છે. શૃંગારના ઉન્માદને દૂર કરી શાન્તરસમય એધક સાહિત્ય ઉપાવવાનું માન જૈનાનેજ ઘટે છે, આનદધન અને ચિદાનંદના સાત્મિક પઢ્ઢા સાથે હિંદુસ્થાનમાં ખીજાં કેટલાં પદે ઉભા રહી
