________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ی
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
અને નપુંસકને કામને ઉદય-તે ભગવવાની ઇચ્છા અને ભગવવામાં જનારા વખત એ નાકષાય પ્રમાદ ગણાય છે. તે નાકષાયમેહનીય કર્મીની પ્રકૃતિઓ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચ પ્રકારની નિદ્રા-૧ નિદ્રા, ૨ નિદ્રાનિદ્રા, ૩ પ્રચલા, ૪ પ્રચલાપ્રચલા, ૫ થીશુદ્ધિમાં કાઢવામાં આવતા કાળ એ નિદ્રાપ્રમાદ ગણાય છે અને તેના સમાવેશ દનાવરણીય કર્મમાં થાય છે.
ચાર પ્રકારની ત્રિકથા—૧ રાજકથા, ૨ દેશકથા, ૩ સ્રીકથા અને ૪ લેાજનની કથા. આ ચાર પ્રકારની ત્રિકથા એટલે જેમાં વાત કરનારને પાતાના અગત વા ખીલકુલ હોય નહિં તેમજ વાત પ્રશસ્ત ન હોય-અપ્રરાસ્ત હોય, જે વાતેા કરવામાં કઇ પણ લાભ ન હેાય તેવી વાતેા કરવામાં પોતાને વખત ગુમાવવે તે ત્રિકથા પ્રમાદ ગણાય છે. આ ઉપરથી સમજાય છે કે એકલા આળસુ થઈને એદી ની પેઠે સુઇ રહીએ અથવા એસી રહીએ અથવા નકામા ાં જ કરીએ એ એકલા જ પ્રમાદ છે એમ નથી, પણ ઉપર બતાવેલા મુખ્ય સુડતાળીસ પ્રકારનાં ગમે તે એક પ્રકારનું આલેખન લઈ તેમાં આપણે વખત ગુમાવીએ તે પણ તમામ પ્રમાદ છે.
શાસ્ત્રકારોએ મનુષ્યજીવનના મુખ્ય ઉદ્દેશ આત્મિક પ્રગતિ કરવાના માનેલે છે. જેએના મનમાં સંસારયાત્રા-જન્મ મરણ ઓછાં કરવાના વિચાર આવતા હાય, જન્મ મરણથી જેને કંટાળા આવતા હોય તેએ પ્રમાદનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવું અને પછી પોતાના કાળ પ્રમાદમાં ન ન્તય થવા આદેશ જાય તેની કાળજી રાખવી, જે તેવી કાળજી રાખવામાં ન આવે તેાપછી સ સાયાત્રા એછી કરવાના વિચારો આપણામાં પ્રગટ થયા છે. એવા હક્ક આપણે કરી શકીએ નહિ. સંસારયાત્રાથી કટ ળેલા જીવે સમ્યગ્ જ્ઞાન-દર્શન -ચારિત્ર જે આમાના મુખ્ય શુષ્ણેા ગણાય છે, તે ગુણેા ખીલવવા સારૂ તેના પ્રતિપક્ષી અજ્ઞાન-મિત્વ અને ચારિત્રમેાહનીનું સ્વરૂપ સમજીને તેને નાશ કરવાના મહાન પ્રયત્ન આદરવે જોઇએ, ભાવી હશે એમ ખનશે એવુ વિચારી બેસી રહેવાનું નથી અથવા મહાના બતાવવાનાં નથી. બેસી રહેવાથી અથવા મહાતા કાઢવાથી આપણે પેાતાને નુક શન કરીએ છીએ અને તે નુકશાન એવા પ્રકારનું છે કે ફરી આવા પ્રયત્ન કરવાને પશુને કયારે પ્રસંગ મળશે તે કલ્પી શકાય તેમ નથી. ઉપર પ્રમાણે આત્મિક પ્રગતિ કરવા સારૂ પ્રમાદનો નાશ કરવા ઉહાપ!હુ કરેલ છે. જે નિયમે આત્મિક પ્રગતિને લાગુ છે તેજ નિયમા વ્યવારિક ઉન્નતિને પશુ આપણે કેમ લાગુ પાડી શકીએ નહી
વ્યવહારિક ઉન્નતિના ત્રણ ભાગ આપણે પાડી શકીએ. શારિરીક, માનસિક
For Private And Personal Use Only
