________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- જેને ધર્મ પ્રશ.
आत्मातुं स्वम्प.
- આ જગતમાં મુખ્ય બે વસ્તુ છે. એક જડ, અને બીજુ ચૈતન્ય. સર્વ પ્રાણએના દેડ તથા બીજી જે દ્રશ્ય છે તે સઘળું જગત જડ પદાર્થમાંથી બનેલું છે કે, અને તે સઘળાને જીવન આપનાર તે તન્ય, જડ પદાથે વિકારવાળે એટલે તેના અનેક આકાર અને રૂપાંતર થાય છે પણ અવિકારી ચૈતન્યને કશ આકાર કે રૂપાંતર થતું નથી. કાળાંતરે પણ તેને ક્ષય થતું નથી. તે વધતે કે ઘટતું નથી પણ એ સર્વને વિષે જીવનરૂપ હોવાથી તેને જીવ એવી સંજ્ઞા આપેલી છે. એ જીવને ઓળખે એટલે પરમાત્માને ઓળખવાનું દ્વાર ખુલ્લું થાય છે. જીવ એ અખંડનંદ પરમાત્મસ્વરૂપ છે. તેની સત્તા સર્વ દેહનગરના રાજય ઉપર ચાલે છે એ સહજમાં કળી શકાય તેવી નથી. તે પણ ટુંકામાં બતાવું છું.
જેમ કે એક રાજ્યને રાજ છે, તે આખા રાજયનો ઘણું છે. તે સર્વના ઉપર તેની સત્તા છે, પરંતુ રાજ્યનું સઘળું કામકાજ તે જાતે કરી શકતા નથી, માટે રાજ્યના કાર્યભાર સારૂ તેને અનેક કારભારીઓની જરૂર પડે છે, અને તેઓને હાથે કામ કરાવવું પડે છે. તેમાં જે તે કારભારીઓ નીચ સ્વભાવના સ્વાથી હેય તે તેઓ પોતાના સ્વભાવને અનુસરીને રાજાને પણ અનેક ઉલટી વાતે સમ જાવી છળકપટથી પિતાને વશ કરી લે છે ને પિતાના એક રમકડા સરખે પતંત્ર કરી દઈ ગમે તેવા ન માગે ઉવારી પાડે છે. તેમ આ જીવ પણ દેડનગરના રાજ્યનો રાજા છે. તેના કારભારીઓ કુટિલ સ્વભાવના, નીચ અને સ્વાર્થી છે તે છળકપટ કરી તેને પિતાને વશ કરી લઈને અધમ માર્ગે ઉતારી પાડતાં વાર લગાડતા નથી તેથી તેઓના હાથમાં પરતંત્ર થઈ ગયેલા અને આ લેકના કે પરલેકના સુખની આશાજ રહેતી નથી, તો પછી સર્વ સુખનું મૂળ એવું પિતાનું સ્વરૂપ જાણવાની તો આશા શાની જ હોય ? આટલા માટે પ્રથમ જીવના સૈન્યને મનપે સારી પેઠે ઓળખીને ન કરવાની જરૂર છે.
આ શરીર જે જીવનું રાજનગર છે, તેમાં બુદ્ધિ તે રાજાનો મંત્રી છે. કામ પ્રધાન છે, ક્રોધ સેનાપતિ છે, ચ શ્રીદિક જ્ઞાદ્રિ તેના કાર્યભારી છે ને હસ્તપાદાદિક તેના અનુગરે છે. નારી જગી વાસનાએ તેની પ્રથા છે. તેમાં કામ જે તેને પ્રધાન છે તે બહુ જૂડે પાખંડી અને સર્વ અધમતાનું મૂળ છે. કે ધ સેનાપતિ મહા કર અને નિર્દય છે. એ સર્વદા જીવને ઘાતજ ઈચ્છે છે. કામ પ્રધાન એમ સમજે છે કે રાજનો સર્વ નવ જ ગવું ને તેનું દ્રવ્ય ખર્ચી નાખું, તેની
For Private And Personal Use Only
