________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રમાદ,
૫
જેટલે કાળ એ ખાતે જાય તે તમામ કાળ-વખત પ્રમાદમાં ગયા એમ માનવામાં આવે છે. એમાં જેટલા કાળ-વખત જાય તે તમામ વખત આપણુને ઉન્નતિકમમાં આગળ વધતાં અટકાવનાર છે. આત્મિક અથવા ડુક ગમે તે પ્રકારની ઉન્નતિમાં આગળ વધવાને પ્રયત્ન કરનાર, શાસ્ત્રકારાએ બતાવેલા પ્રકારના કોઇ પણ પ્રકારમાં પોતાના વખત ગાળે ગુમાવે તે તેટલે વખત-કાળ-તેને તેના ઉન્નતિ ક્રમમાં આગળ વધવાના કાર્યમાં અટકાવે છે, ગુગુ અને તેના પ્રતિપક્ષી દુ જુના એવા સમધ છે કે જ્યાં એકના અમલ ચાલતે હૈાય ત્યાં બીજો આવી શકે નાડું, ષટ્ ગુણુ હાનિ વૃદ્ધિના સ્વરૂપથી કુદરતના એ નિયમ સમજાય તેમ છે. ધાર કે એક માણુસ મહાન ગુણી અને જ્ઞાની છતાં પ્રમાદ દશામાં આળ્યે તે અપ્રમત્ત થઈને જ્ઞાન અને ગુણમાં વધતા હુ તે વધતે અટકયા. તેની તેને હાનિ થવાની અને પ્રમાઢ દશામાં જે પ્રકારના દુષણામાં તે સપડાયે હાય તે દુખોા તેનામાં વૃદ્ધિ પામવાના, માટે જ્ઞાન અને શુશુમાં વધવાની ઇચ્છા ધરાવનારે શુશુતા પ્રતિપક્ષી દશેનું સ્વરૂપ સારી રીતે સમજી તેમાં પોતે ન સપડાય તેને માટે કાળજી ર ખવાની છે. વસ્તુસ્થિતિ આ પ્રમાણે હાવાથી આપણે પ્રમાદનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવા પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે. આ પ્રકારના મ—૧ જામદ, ૨ કુલમદ, ૩ ખળમદ, ૪ રૂપમ, પ તપમ, ૬ ઐશ્વર્ય મદ, ૭ જ્ઞાનમદ, ૮ લાભમ, આ આઠ પ્રકારના મદ છે. જેમ કાઈ પ્રાણીને પેાતાની ઉત્તમ હૃતિનું અભિમાન ઉત્પન્ન થાય, તેમજ ઉતમ કુળતું અભિમાન થાય, છછીજાના કરતાં પેાતાનામાં બળ વધારે હાય અથવા સાધારણ માસુસી ન થઇ શકે એવુ એકાદ કાર્ય પોતાના બળને લીધે કરવામાં આવે તે વખતે તે ગ ગ થાય, પોતે રૂપવાન હય તેના મનમાં ગવ ધરાવે, બીજા માના કરતાં વધુ તપ કરે તેના મદ કરે, પાતે ા ધનવાન થાય અથવા રાજયાદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે તે ખાઋતુ મગફરી ધરાવે, પત્રઝુારિક અથવા ધર્મશાસ્ત્રના જ્ઞાનનું અજીશું ઉત્પન્ન થાય તથા પેાતાની શક્તિ ઉપરાંત લાભ મેળવવાથી તેના મઢ રાખે. એ સર્વને મદ નામને પ્રમાદ ગોલે છે.
પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષય મેળવવા અને મેળવેલા વિષયના ભાગે ભેગ કર વામાં વખત ક જે તે વિષય પ્રમાદ્ય ગણાય છે. કંધ, માન, માયા, લેાભ, આ ચાર કષાય છે અને તેના અનંતાનુબ ંધી, અપ્રત્યાખ્યાની, પ્રત્યાખ્યાની અને સન્વલન એમ પ્રત્યેકના ચાર સાર પ્રકાર છે. એટલે તેન! સેળ ભેરુ છે. એ સાળમાં જે કાળ જાય તે કષાય પ્રમાદ ગણાય છે તેમજ તે કષાય મેહુનીય નામના કર્મમાં તેના સમાવેશ થાય છે.
નવ ને,કષાય-હાસ્ય, રતિ, અતિ, ભય, શાક અને દુ'ચ્છા, પુરૂષ, સ્ત્રી
For Private And Personal Use Only
