Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

સત્સંગ (સપ્તમ સાજન્ય, )
૩૩
જો તમે મને વિસ્તારથી જણાવેા તે હું તેના સબંધમાં અભિપ્રાય આપી શકીશ.” આ જવાબમાં પ બહુ રહસ્ય છે. અમુક માણસના ચારિત્રના નિણૅય કરવા હાય તે તેના મિત્રાના ચારિત્ર ઉપરથી થઈ શકે છે. જ્યાંસુધી એક સરખા વિચાર અને વન હેાતાં નથી ત્યાંસુધી મિત્રતા થતી નથી અને થાય તે ટકતી નથી. શુષ્ણ, સ્વભાવ અને વર્તનમાં સરખા હૈાય તેનેજ સબધ થાય છે, નહિ તે સામાન્ય મેળાપ થાય પણ મૈત્રી થતી નથી. કેટલીકવાર ડાળ કરનાર માસ પેાતાના દુર્ગુણે! છુપાવી સજ્જનેને અથવા ભદ્ર લેાકેાને ફસાવી તેની સાથે મંત્રી કરે છે; તે તે મૈત્રી દ્વીધ કાળ ટકતી નથી. એને હેતુ એ છે કે એવાં પ્રસ’ગે મૈત્રી સંબંધમાં આગળ ચાલતા જરૂર બને છે કે જ્યારે ડાળ કરનાર પણ પેાતાના ખરા સ્વરૂપમાં જણાયા વગર રહે નહિં અને એક વખત વાસ્તવિક સ્વરૂપમાં તે જણાય ત્યારે સજ્જના એકદમ તેની મૈત્રીને ત્યાગ તા કરતા નથી, પરંતુ ધીમે ધીમે તેના સ’બુધ ઘટતા જાય છે અને છેવટે મૈત્રીના અ'ત આવે છે. પછી કદાચ પૂર્વના સાધથી મળવા હળવાનુ રહે તેાપણું તે મેળાપના વર્ગમાં આવે છે, પણ સ’ગના વર્ગીમાં આવતું નથી. આ પ્રમાણે હેાવાથી સદરહુ વિદ્વાન માસે મિત્રાનુ” વર્તન તપાસવા કહ્યું અને તે તપાસને પરિણામે ઉપરોક્ત માણુસ'નુ ચારિત્ર કેવુ' છે તે સબધી અભિપ્રાય આપવાનું જણાવ્યુ. તે હકીકતનું રહસ્ય જણાય છે. પેપટનાં બચ્ચાંઓની વાતમાં અને આ વાતમાં જૂદા જૂદા રહસ્યા છે. પાપટની વાત એમ જણાવે છે કે ચારિત્ર ધારણ માટે સારી સંગતિ કરવાની જરૂર છે અને આ વાત એમ જણાવે છે કે એક સરખા વન, સ્વભાવ અને ચારિત્રવાળા માણસોનેજ સબધ બની રહે છે. એકમાં ચારિત્ર અધાણુનુ કારણ સંગતિ બતાવી છે અને ખીજમાં ચારિત્ર ખંધાણુનુ' નિરૂપણુ નિરીક્ષણુ પૂર્વક જણાવ્યુ છે. આ અને હકીકત બહુ સારી રીતે લક્ષ્યમાં રાખવા ચેગ્ય છે. સંગતિની આ પ્રમાણે બહુ અસર થાય છે. એ બાબત એટલી બધી ઉપચૈત્રી છે કે એ સંબધમાં બેદરકાર રહેવાથી બહુ ભયંકર પિરણામે કેટલીકવાર આવે છે. એક ચાલુ કહેવત છે કે કાળાની સાથે ધેાળાને બાંધવામાં આવે તેા વાન ન આવે પણ સાન તે જરૂર આવે. ' જેમ દરેક કહેવતમાં અનુભવને સÀ૫માં સમાવેલ હોય છે અને દીર્ઘ કાળના અવલેાકનનું ટુ'કામાં રહસ્ય ખતાવવામાં આવેલુ હોય છે તેમ આ કહેવત માટે સમજવું. એ બળદ પૈકી એક કાળા રગના અને એક ધેાળા રંગના હેાય તે મન્નેને સાથે બાંધવામાં આવે તે ધેાળા અળદમાં કાળાના રંગ આવતા નથી; પણ કાળાની સારી ખોટી આદતા જરૂર આવે છે, તેની રીતભાતનું નિરૂપણુ અન્યમાં પણુ થાય છે અને ખાસ કરીને એકના દુગુ ખીજામાં જલદી પ્રવેશ કરે છે. આ પ્રમાણે થવાનું કારણું