________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
એમ જણાય છે કે દુર્ગણ જાતે ખરાબ હોવા છતાં તે ઉપર ઉપરથી એટલા આ ક લાગે છે કે પ્રાણી તેમાં જલદી ફસાઈ જાય છે અને સંસર્ગથી તે બહુ જહાદી આવી જાય છે. સારાની સોબતથી તેના સગુણા ખરાબમાં આવી જાય તેના કરતાં ખરાળાનાં દુર્ગ છે સારામાં આવવાનો બહુ સંભવ છે. એનું કારણ એમ જણાય છે કે વિભાવ દશામાં અને પાગલિક બાબતમાં આરાત પ્રાણીએને નીચા ઉતરી જતા વખત લાગતું નથી, અને તેમાં પણ પ્રસંગ મળતા લપસી જવાનું તુરત બની આવે છે. આપણે હાલ જે વાત કરીએ છીએ તે સાધારણું લેકસમૂહની છે એમ સમજવું. અસાધારણુ બુદ્ધિ વૈભવવાળા અથવા અનુભવથી સિદ્ધ થયેલ અત્યુત્તમ ચારિત્ર બંધારણવાળા મહાપુરુષે બા અને સરથી તદ્દન દૂર રહી શકે છે અને તેનો સમાવેશ સાજન અથવા સંત પુરૂમાં થાય છે, તેઓની સંગત તે ખાસ શોધવા યોગ્ય છે; પરંતું તેવાઓને અંગે ખાસ એટલું યાદ રાખવાનું છે કે તેઓ અન્ય પ્રાણી ઉપર પિતાના વર્તનની અસર કરી શકે છે, પણ તેઓ ઉપર ગમે તે વર્ગને પ્રાણી તેઓ પાસે આવે તેની અપાર થતી નથી. આવા અસાધારણ ચારિત્રવાન મહાપુરૂને બાદ કરીએ તે બાકીના લોકો ઉપર સંગતિની અસર બહુ થાય છે અને તેથી કોની સેબત કરવી એ સવાલ ઘણે જરૂરને મોટા ભાગના પ્રાણીઓ માટે રહે છે.
હકીકત એમ બને છે કે અશુદ્ધ વર્તનવાળા પ્રાણીઓની સોબત થયા પછી જ્યારે જ્યારે વર્તન કરવાનો પ્રસંગ આવે છે ત્યારે ત્યારે તેઓના ધેરગુથી પિતાની તુલના કરવાની પદ્ધતિ પડી જાય છે. હમેશા ચાલુ પ્રવાહમાં રહેનાર પ્રાણીઓ ઉપર સમાજને અને સંબંધીઓને આડકતરી રીતે અંકુશ રહે છે. પ્રાણીને સાધારણ રીતે એમ મનમાં રહ્યા કરે છે કે જેના સંબંધમાં પિતે આવતું હોય તેના ઉચ્ચ અભિપ્રાય મેળવવા માટે તેની વૃત્તિ રહ્યા કરે.. પિતાને ઓળખનારાને જ તે દુનિયા સમજે છે અને તેઓ પિતાને માટે સારો અભિપ્રાય રાખે તેને માટે ઘણુંખરૂં ચિંતા રહ્યા કરે છે. દરેક માણસની દુનિયા આ પ્રમાણે જૂદી જૂદી હોય છે. પોતે સારે કહેવાય છે કે ખરાબ? તેનું ધોરણ પિતાના સંબંધીએ પિતા માટે શુ ધારે છે તે પર રહે છે. એમ ધારો કે સાધારણુ રીતે અમુક માણસને ઓળખનાર એટલે તેને સગા સંબંધીઓ અને મિત્રોની સંખ્યા પાંચસે પ્રાણીઓની છે તે તે પાંચ પ્રાણીનું એક વર્તુળ બને છે
અને તેના કેંદ્રમાં–મધ્ય સ્થાને જાણે આ પ્રાણી ઉમે છે. આવી રીતે દરેક પ્રાણી પિતાની જૂદી જૂદી દુનિયા બનાવે છે અને તેની વચ્ચે જાણે પિતે ઉભે હોય તેમ સમજે છે. તેઓના અભિપ્રાય ઉપર અને ખાસ કરીને પિતાના મિત્રોના અભિપ્રાય ઉપર તેને બહુ આધાર રાખવો પડતો હોવાથી અથવા તે પ્રકારનું
For Private And Personal Use Only
