________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સત્સાંગ (સપ્તમ સજન્ય.).
૩૫૧
------------ પ્રસંગમાં વારંવાર જે ચર્ચા ચાલે છે અથવા ઉપદેશો સાંભળવામાં આવે છે તે એટલા વિશાળ દષ્ટિથી ઉદ્દભવેલા હોય છે કે તેને પરિણામે બુદ્ધિની જડતા પરિચય કરનારમાં રહેતી નથી. વ્યવહારના કાર્યને અને પ્રાણીને પિતાની ક્ષણિક વૃત્તિ તૃપ્ત કરવાની અથવા રૂઢ વિચારને વળગી રહેવાની ટેવ પડેઢી હોય છે તેને બદલે વિશાળ નજરથી પરના હિત તરફ અને તે પણ વધારે વખત સુધી ચાલે તેવા હિત તરફ નજર કરવાની પદ્ધતિ આવા પરિચયથી પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. પછી તેને વારંવાર વિચાર થાય છે કે અમુક કાર્ય કરવામાં ઘણું - ખ્યામાં પ્રાણીઓનું ઘણુ વખત સુધી ચાલે તેવું હિત થાય તેમ છે તેથી તે દ્વારા છેડા માનને ભેગે પણ કામ કરવું ઉચિત ગણાય. આથી વ્યવહારની ચાલી આવતી જુના વખતને વેગ્ય પણું વર્તમાન સમયમાં તદ્દન નકામી અથવા કેટલીક વાર પાછી પાડનારી રૂઢિઓ ઉપર તે વિચારણા કરી પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેવી જ ફતે ધર્મની બાબતમાં આત્મીય ઉન્નતિ કેમ થાય તે વિચારણાથી તે ચાલે છે. બાહ્ય દષ્ટિને ધર્મ અને અતરંગ દષ્ટિના ધર્મોને તફાવત શું છે અને તેને અંગે પોતાનું ગ્ય સ્થાન શું છે અને કેવા આંતર આશયથી કરેલ કાચ ચેતનની પ્રગતિ વધારે છે અને ઉત્કાતિમાં આગળ કરે છે–એવા એવા અનેક વિશુદ્ધ વિચારો તે કરે છે. પછી તેને બાહા ભાવમાં આનંદ આવતું નથી, ઉપર ઉપરથી ધમણ દેખાવાના મેહમાં તે ફસાઈ જતો નથી અને ધર્મને નામે વ્યવહાર ચલાવી પિતાની આત્મસમૃદ્ધિને ગુમાવતો નથી. આવી વિશાળ વૃત્તિ સત્સંગથી થાય છે. આવો અતિ સુંદર લાભ સત્સગથી થાય છે એમાં જરા પણ અતિશક્તિ જેવું નથી, કારણકે જ્યાં સુધી પ્રાણી પિતાની નાની દુનિયામાં વિહાર કરતા હોય છે ત્યાં સુધી એને વિશાળ વિચારો કરવાના પ્રસંગે અપ આવે છે અને તે વખતે પિતાના મતિમાંથી આગળ વધેલા વિચાર કરનારને તે અનેક હાસ્યજનક ઉપનામે આપી હસે છે, પરંતુ જ્યારે પિતે અન્ય વિશેષજ્ઞના પરિચયમાં આવે છે ત્યારે પિતાની દ્રષ્ટિ કેટલી ટૂંકી હતી અને પિતાનું લક્ષ્યબિન્દુ કેટલું બેટું હતું તે જાણે છે અને જાણવાની સાથે પિતાને ભ્રમ દૂર થાય છે. વ્યવહારમાં અને ધર્મમાં અથવા સ્થળ અને આત્મિક સૃષ્ટિમાં આ પ્રમાણે અનેક પ્રસંગે બને છે એ જરા વિચાર કરવાથી–બારીકીથી અવલોકન કરવાથી જણાઈ આવશે.
અપૂર્ણ.
For Private And Personal Use Only
