Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

મદ કરવા જેવું કશું સુજ્ઞ તેને તે જણાતુ નથી; ફક્ત નિવિવેકી મૂઢ અને જે તેના ગવ કરેછે.
મૂળમદ પણ અવશ્ય તજવા ચેાગ્ય છે એમ શાસ્ત્રકાર જણાવે છે.
ગમે તેવે બળવાન કે વતવાન માણસ પણ જોતજોતામાં તીવ્ર વર કે વિશુચિકાર્દિક વેદનાથી પીડાતા છતા મળહીન થઇ ાય છે અને કોઇક દુર્બળ છઠ્ઠા સ્નિગ્ધ રસના સંસેવન પ્રમુખથી સસ્કારવશાત્ શી પાછે. બળવાન થઇ જાય છે. ઉક્ત ન્યાયથી બળ સત્તા કદાચિત્ હેય અને કદાચિત્ ન પણ હોય. એ રીતે તેનું અનિયતપણું સ્વમુદ્ધિબળથી સારી રીતે વિચારી જોઇ અને મૃત્યુના બળ પાસે તે શરીરબળ, સ્વજનમળ, કે મળ કશુજ કામ આવતું નથી. અમ ચોકકસ સમજી રાખી છતા બળને પણ મદદ ન કરવે, એજ સુજ્ઞ જતેને ઉચિત છે.
લાભમદ કરવા એ પણ અનુચિતજ એમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે.
લાભાન્તરાય કર્મના ક્ષાપશમથી ખાન, પાન, વસ્ત્ર, વસતિ, પીડ ફુલકા દિકને લાભ થાય છે. અને લાભાન્તરાય કર્મના ઉદયથકી તેમાંથી કશું મળતું નથી. એવી રીતે લાભ (પ્રાપ્તિ) અને અલાભ ( અપ્રાપ્તિ) અનિત્ય-અનૈકાન્તિક જાણી અપ્રાપ્તિ સમયે દીનતા કરવી નહિં અને પ્રાપ્તિ સમયે ગર્વ કરવે! નહિં. જો લાભ થાય તા તેથી ધર્મ સાધનનું અધિષ્ઠાનરૂપ શરીર દશવધ ચક્રવાલ સામાચારી પાળવા સમર્થ થશે અને લાભ નહીં થાય તો તેથી અન્રીનવ્રુત્તિ વાળા મુનિને નિર્જરા તે અવશ્ય થશેજ. એથી ઉક્ત ઉભય પ્રસંગે જ્ઞાની પુરૂ ઘેડને સમભાવ રાખવે ઘટે છે. પર જે દાતા-ગૃહસ્થાદિ તે તેની દાનાન્તરાય કર્મ ક્ષચેપશમ નિત શક્તિ પ્રમાણે દાન આપે છે-આપી શકે છે. સાધુ તપસ્વીને જોઈ તે દાતાનું મન પ્રસન્ન થાય છે કે “ અહે! આ મહાત્માને દીધેલુ દાન બહુ ફળદાયી થશે.” એવી રીતે મળેલે પરપ્રસાદાત્મક લાભ તે પણ તે ( વસ્ત્રાદિક ) ના પ્રમાણમાંજ પોતાની ગરજ સારે; પણ કંઇ જીવંત પર્યંત ગરજ સારે નહિં, એ રીતે ( પર-દાતાની શક્તિ અનુરૂપ તત્પ્રસાદાત્મક, અને કિંચિત્ ઉપભેગ ચેગ્ય ) મળેલા વિશાળ લાભદે પણ મુનિવરે લવલેશ માત્ર મદ કરે નહિ. મુનિવરોને એજ નીતિ ઉચિત છે. ૮૧-૯૦
બુદ્ધિમદ-શ્રુતમદ પણ વવા શાસ્ત્રકાર ઉપદેશે છે. ग्रहणोदग्राहणनवकृतिविचारणार्थावधारणायेषु । बुद्ध्यङ्गविधिविकल्पेष्वनन्तद्वेषु ॥ ९१ ॥ पूर्वपुरुषानां विज्ञानातिशयसागरानन्त्यम् । अन्ना सोनपुरुषाः कथं स्वया पर्व यान्ति ||१२||