Jain Dharm Prakash 1909 Pustak 025 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
उदीरयिष्यसि स्वांतादस्थैर्यपवनं यदि ।
समाधेर्धममेघस्य, घटां विघटयिष्यसि ॥ ७॥ ભાવાર્થ– તું અંતરથી અસ્થિરતા રૂપી પવનને ઉદીરીશ એટલે જે તું તારું ચિત્ત ચંચળ કરીશ તે તું સમાધિરૂપ ધર્મમેઘની ઘટાને નાશ કરીશ, એટલે તારી સમાધિને બિલકુલ લેપ થઈ જશે, અને પુનઃ સમાધિ પામવી મુશ્કેલ થઈ પડશે. તાત્પર્ય કે મનની અસ્થિરતા એજ સર્વ દુઃખનું મૂળ છે, અને સ્થિરતા એજ સર્વ સુખશાંતિનું સબળ સાધન છે.
વિવરણ–સ્થિરતાયોગે આત્મામાં પ્રગટ અનુભવાતું સત્ય સુખ લક્ષમાં સ્થાપીને અને તેના ચિર પરિચયથી ભવિષ્યમાં થનારા અવિનાશી એવા મોક્ષસુખને પુનઃ પુનઃ સંભારીને આત્માથી જનેએ સહજ સ્થિરતા ગુણને જ અહેનિશ અભ્યાસ કરે એગ્ય છે. તેમજ અસ્થિરતાને આત્મામાં પ્રગટ અનુભવાતા દુઃખને અથવા સત્ય સુખના વિયોગને લક્ષમાં રાખી તેવીજ અસ્થિરતાને પુનઃ પુનઃ ઉપેક્ષા પૂર્વક સેવવાથી આત્માની ભવિષ્યમાં થનારી અત્યંત અગતિને વારંવાર યાદ લાવોને મેક્ષાથી જનેએ તેવી દુઃખદાયી અસ્થિરતાને દૂર તજવી ગ્ય છે, સ્થિરતા એ એકાંત સુખને રસ્તે છે, અને અસ્થિરતા એ એકાંત દુઃખને જ માર્ગ છે, એમ સારી રીતે મનમાં નિર્ધારીને અહિતકારી એ અસ્થિરતાને માર્ગ સર્વથા તજવાને ભવ્ય જનેએ સ્વતઃ ઉજમાળ થવું જોઈએ તેમ છતાં જો તું સ્વતઃ અસ્થિરતાને ઉદીરીશ એટલે અસ્થિરતા પ્રગટ થાય એવાં જ વિરૂદ્ધ કારણોને આપમતિથી સેવીશ તે તેથી તારી અત્યાર સુધીમાં વાધેલી સુખશાંતિને પણ લોપ થઈ જશે. જે સુખશાંતિ ને સાક્ષાત અનુભવ લેવા તું ભાગ્યશાળી બને છે તેને પણ લેપ તારીજ ગફલતથી થઈ જશે, તે પછી અભિનવ સુખશાંતિની આશાજ શી? જેમ પ્રબળ પવનના વેગથી ઘડીવારમાં મેઘની ઘટા વિખરાઈ જાય છે, અને મેઘની ઘટાથી ઉત્પન્ન થએલી શુભ આશા પ્રબળ વાયુના જોગથી ક્ષણમાં વિસરાળ થઈ જાય છે, તેમ અસ્થિરતાના વેગે છેડા જ વખતમાં પૂર્વ પ્રયનથી વાધેલી સમાધિને લેપ થઈ જાય છે; અને ગની અસ્થિરતાથી સમાધિને લેપ થતાં દુઃખમાત્ર અવશિષ્ટ રહે છે, એમ સમજીને પ્રાપ્ત સમાધિને સાચવી રાખવા અને અભિનવ સમાધિને પ્રગટ કરવા અનિષ્ટ અસ્થિરતાને શમાવી દઈ સ્થિ રતા ગુણનું સવિશેષ સેવન કરવા તત્પર રહેવું જોઈએ. તેટલામાટે પ્રથમ શુભ યોગ
તન કરીને અશુભ યોગને તજવા જોઈએ. જેમ રેગી માણસને ઔષધની જરૂર પડે છે, તેમ ચપળ રવભાવથી સંસારી જેને પણ પોતાના મન વચન અને કાયાની શુદ્ધિ માટે શુદ્ધ નિરંજન પરમાત્માની પૂજા પ્રતિષ્ઠાદિક દ્રવ્યકરણીની આ