________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પિતાની ઓળખાણ.
૫૩ મધ્યમાં આવેલા મેરૂ પર્વતની દક્ષિણે અને ઉત્તરે હોવાથી મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પણ ગણી શકાય તેમ છે.
અજ્ઞ–તમારા આટલા કહેવાથી હું સમજી શકો કે હું જબૂદ્વીપની અંદ૨ આવેલી ભરતક્ષેત્ર નામની કર્મભૂમિમાંહેને ગર્ભજ મનુષ્ય છું. હવે પર્યાપ્ત ને અપર્યાપ્તાનું સ્વરૂપ સમજાવે.
સુજ્ઞ–તમે બીજું જાણ્યું તેને ઠીક, પણ તમે ભરતક્ષેત્રના મનુષ્ય છે, અને તે પણ જબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રના છે તે કેમ જાણ્યું?
- અજ્ઞ–ઘણી વખત મેં સાંભળ્યું છે કે આપણે જબૂદ્વીપમાં છીએ. વળી આપણે રહીએ છીએ તે ક્ષેત્રને પણ ભારતવર્ષ, ભરતખંડ એવા નામથી ઓળખાતું સાંભળ્યું છે. તેથી મેં એ પ્રમાણે કહ્યું છે.
સુજ્ઞ–જબૂદ્વીપની અંદર દક્ષિણ બાજુએ તેની ફરતા જગતિન કટને લગતું ભરતક્ષેત્ર છે, ત્યાર પછી હેમવત નામે પર્વત છે, ત્યાર પછી હેમત નામે યુગલિયાનું ક્ષેત્ર (અકર્મભૂમિ) છે, ત્યાર પછી મહાહમવંત પર્વત છે, ત્યાર પછી હરિવર્ષ નામે યુગલિયાનું ક્ષેત્ર (અકર્મભૂમિ) છે, ત્યાર પછી નિષધ નામે પર્વત છે, ત્યાર પછી મહાદેિહ નામે ક્ષેત્ર છે. તે જ પ્રમાણે ઉત્તર તરફ જગતિના કેટને લગતું અરવત નામે ક્ષેત્ર છે, ત્યારપછી શિખરી પર્વત, ત્યારપછી અિરયવંત નામે યુગલિયાનું ક્ષેત્ર, ત્યારપછી રૂપી પર્વત, ત્યાર પછી રખ્યક નામે યુગલિયાનું ક્ષેત્ર, ત્યાર પછી નીલવત પર્વત અને ત્યાર પછી ઉપર બતાવેલું જંબુદ્વીપના મધ્યમાં આવેલું મહાવિદેહ નામે ક્ષેત્ર છે. તે પૂર્વ પશ્ચિમ લવણ સમુદ્ર સુધી જગતિના કોટ પર્યત લાંબું છે. તેની અંદર દેવકરૂ ને ઉત્તરકુરૂ નામના યુગલિયાના ક્ષેત્ર છે. ધાતકીખંડમાં ઉપર જણાવેલા નામવાળા જ બે બે ક્ષેત્રે છે, કારણકે તે વર્તુલાકારે હેવાથી તેને ઘેરા બહુ વિશેષ છે. તેની અંદર બે મહાવિદેહ છે. તેમાં બે મેર છે, અને બંને મહાવિદેહની બે બાજુઓ ઉપર પ્રમાણેના ક્ષેત્રે અને પર્વત છે. પુષ્કરાર્ધમાં પણ તેજ પ્રમાણે છે. તે અનુમાન અને શ્રવણધારે કહેલી હકીકત બરાબર છે.
અજ્ઞ–હવે પર્યાપ્તા અપર્યાપ્તાનું સ્વરૂપ સમજાવે.
સુજ્ઞ–પતિઓ છ છે. ૧ આહાર પર્યાપ્તિ, ૨ શરીર પથતિ, ૩ ઈદ્રિય પપ્તિ, ૪ શ્વાસોશ્વાસ પર્યાતિ, ૫ ભાષાપર્યાપ્તિ ને ૬ મનપર્યાતિ. તેમાં એકેદ્રિયને પ્રથમની જ પાંખિ હેાય છે. વિકળેઢી (બેઇદ્રિય, તે ઇન્દ્રિય ને ચૈરક્રિય) તથા અસજી પંચેકીને ૫ પર્યાપ્તિ હેય છે, અને સીપચંદીને ૬ પર્યાપ્તિ હેય છે. જે જીવ સ્વ
For Private And Personal Use Only
