Jain Darshan ke Maulik Tattva

Author(s): Nathmalmuni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Motilal Bengani Charitable Trust Calcutta

Page 496

५०० ]
श्रागमे प्याह
जैन दर्शन के मौलिक तत्व
"सबखं खु दीस तत्रो बिसेसो, न दीसई जांइविसेस कोइ । सोबागपुत्तं हरि एस साहु जस्सेरिसा इड्ढि महाणुभावा ॥
एवं म्लेच्छभेदापि भावनीयाः ।
पर्याप्तापर्याप्तादयोऽपि ॥ प्र० ३२६ ॥
जीवाः पर्याप्ता पर्याप्ताश्च । श्रादिशब्दात् सूक्ष्मबादरसम्यकदृष्टिमिथ्यादृष्टिसंयताऽयतप्रमत्ता ऽप्रमत्तसर । गवीतराग प्रस्थ के बलिसयोभ्ययोगिलि. श्रमत्रयगतिचतुष्टयजातिपंचक कायपटूक गुणस्थान चतुर्दशक जीव मेदचरर्दश क दगडकचतुर्विंशतिप्रभृतयो भूयांसो भेदा जीवतत्त्वस्य भावनीयाः ।
गर्भोपपातसंमूर्च्छनानि जन्म || प्र० ३ ३० ॥
जन्म - उत्पत्तिः । तच त्रिविधं भवति ।
'जराग्वण्डपोतजानां' गर्भः ॥ प्र० ३।३१ ॥
जरायुजाः - नृगवाक्षाः । अण्डजाः पक्षिसर्पाद्याः । पोतजाः - - कुञ्जरा.
दयः ।
देवनारकाणामुपपातः ॥ प्र० ३।३२ ||
शेषाणां संमूर्च्छनम् ॥ प्र० ३।३३ ॥
'सचित्ताऽचिन्त' शीतोष्ण 'संवृत 'विवृतास्तन्मिश्राश्च
योनयः ॥ प्र० ३ | ३४ ॥
योनिः उत्पत्तिस्थानम् । तन्मिश्राश्च इति सचित्ताचित्ताः शीतोष्ण. संवृतविवृताः, शेषं सुशेयम् ।
आत्मनः सदसत्प्रवृत्याकृष्टास्तत्प्रायोग्यपुद्गलाः कर्म ॥ प्र० ४|१|| आत्मनः - जीवस्य सदसत्प्रवृत्त्या गृहीताः कर्मप्रायोग्याश्चतुःस्पर्शिनीऽनन्तप्रदेशिपुद्गलस्कन्धाः कर्मसंज्ञामश्नुवते ।
.
१ - यज्जालवत् प्राणिपरिवरणं विततमांसशोणितं तज्जरायुः, तत्र जाता जरायुजाः ।
२- पोता एव जाता इति पोतजाः शुद्धप्रसवाः, न जरायादिना वेष्टिता इति यावत् । ३ --- जीवत् शरीरम् । ४- शीतस्यशंवत् ५ -दिव्यशय्यादिवत् ६ -- जलाशयादिवत् ।