Jain Darshan ke Maulik Tattva

Author(s): Nathmalmuni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Motilal Bengani Charitable Trust Calcutta

Page 513

- जैन दर्शन के मौसिक ताप.. . .: उपध्यादेः सयानं ज्यापरणमादाननिक्षेपः ॥ ३० ॥१६॥ . . उपध्मादेवस्त्रपाबादेः व्यापरणम्व्यवहरणम्।
. सच्चारादेः सविधिपरिष्ठापनमुत्सर्गः ॥१०॥१७॥ सविधीति-प्रत्युपेक्षितपार्जिनभूम्यादी, परिष्ठापनम्-परित्यजनम् ।
, मनोवाक्कायनिग्रहो गुमयः॥ १८॥ . मोक्षसाधने प्रवृतिप्रधाना समितिः, निवृतिप्रधाना च गुतिः, अमिडी गुमिरवश्य भाविनी, गुसौ समितिर्भजनया इत्यनयोर्मेदः ।
आत्मशुद्धिसाधनं धर्मः॥प्र० १२३ ।। तथा चोक्तम्-दुर्गती प्रपतज्जन्तुधारणार्म उच्यते।
. संवरो निर्जरा च ।।प्र०२१ ॥ द्विविधः स धर्मः, तत्र संघर:-संयमः, निर्जरा-तपः।
ज्ञानदर्शनचारित्रतपासि ।। प्र० १२५ ॥ चतुर्विधी वा धा, शानम्-तत्वनिर्णयः, दर्शनम्-तत्त्वश्रद्धा, चारित्रम् संयमः, तपः-अनशनादि। भान्तिमुक्त्यार्जवमार्दवलापवसत्यसंयमतपस्त्यागनमर्याणि पा॥
प्र०२६ ।। बान्त्यादिभेदेन दशविधो वा धर्म। तेषु मुक्तिः-निलोभता, लाघवम्अकिजनता, त्यागः-धर्मदानम् । शेषं स्पष्टम् ।
मात्मनेमल्यकारणत्वेनासौ लोकधर्माद मिन्नः ॥ ३० ॥२७॥ अपरिवर्तनीयस्वरूपत्वेन सर्वसाधारणत्वेन च ।। ३० ॥२८॥
लोकधर्मः देशकालादिभिः परीवर्तनीयस्वरूपो वर्गविशेषैविमेदमापन्नश्च, धर्मस्तु भात्मनेमल्यकारणम्, अपरिवर्तनीयस्वरूपः सर्वसाधारणश्च इत्यनयोमैदः। एहस्यसन्यस्तबोधर्मः केवलं पालनशक्त्यपेक्षया महामताणुनतमेवेन विधा निर्दिष्ट इति धर्मस्य सर्वसाधारसत्वे नास्ति कश्चिद विरोधः । प्रामनगरराष्ट्रकुलजातियुगादीनामाचारी व्यवस्था वा लोकधर्म ॥ :
॥ २ ॥ . प्रामाजिनानामौचित्येन वितानव्यविवाहभोव्याविप्रथानां पारण: परिक्सायोगादेगा माचरणम्--आचारः । तेषां च हितारहतार्थ प्रयुष्माना