Jain Darshan ke Maulik Tattva

Author(s): Nathmalmuni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Motilal Bengani Charitable Trust Calcutta

Page 512

५.१६ ]
जैन दर्शन के मौलिक तत्त्व
रागद्वेषप्रमादमयव्यापारोऽसत्प्रवृत्तिः ॥ प्र० ७७६ ॥
प्रमादः - सावधानता ।
असद्भावोद्भावनमनृतम् ॥ प्र० ७५७ ॥
असत: श्रविद्यमानस्यार्थस्य उद्द्भावनम् - प्रकटनम्, अनृतं गीयते । अदत्तादानं स्तेयम् ॥ प्र० ७१८ ॥
अदत्तस्य ग्रहणमित्यर्थः ।
मैथुनम ॥ प्र० ७ ॥
मिथुनस्य - युग्मस्य कर्म मैथुनम् ।
मूर्छा परिग्रहः ॥ प्र० ७११० ।।
मूर्च्छा -- ममत्वम्, सैव परिग्रहः, न तु वस्तुपरिग्रहणमात्रमेव, यथा-संयमिनां धर्मोपकरणानि 1
तथा चागमः --
जपि वत्यं च पायं वा कंबलं पायच्णम् । तंपि संजमलज्जठ्ठा धारंति परिहरति य । न सो परिम्गहो वृत्तो नायपुत्रेण ताइया । मुच्छा परिग्गहो बुत्तो इइ बुत्तं महेमिणा || संयमानुकूला प्रवृत्तिः समितिः ॥ ७/११ ॥ ईर्याभाषेषणादाननिक्षेपोत्सर्गाः ॥ ७/१२ ॥ आगमोक्तविधिना प्रस्थानमीर्या ॥ प्र० ७ १३ ॥
श्रागमोक्त विधिनेति युगप्रमितभूमिप्रेक्षणस्वाध्यायविषयत्रिव जनादिरूपेण अनवद्यभाषणं भाषा ॥ प्र० ७ १४ ॥
सम्यग् आलोच्य सिद्धान्तानुमत्या भाषणमित्यर्थः ।
1
निर्दोषान्नपानादेरन्वेषणमेपणा ॥ प्र० ७११५ ॥
तत्र श्राध कर्मादयः षोडश उद्गमदोषाः २, धात्र्यादयः षोडश उत्पादन
दोषाः, शंकितादयश्च दश एषणा दोषाः ।
3
१- दशवेकालिक ६ २०-२१ ।
- उद्गमनम् - उद्गमः, श्राहारादेरुत्पत्तिस्तत्र ये दोषास्ते उद्गमदोषाः ३--- उत्पादनम्--- श्राहारादेः प्रातिस्तत्र ।