Jain Darshan ke Maulik Tattva

Author(s): Nathmalmuni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Motilal Bengani Charitable Trust Calcutta

Page 508

५१२] जैन दर्शन के मौलिक तत्त्व प्रायश्चित्तविनययावृत्त्वस्वाध्यायध्यानव्युत्सर्गा
आभ्यन्तरम् ॥प्र० ५।२३ ॥ . एते षट् मोक्षसाधने अन्तरंगत्वादाभ्यन्तरं तपः । . अतिचारविशुद्धयेऽनुष्ठानं प्रायश्चित्तम् ।। प्र०२४ ॥
आलोचनप्रतिक्रमणतमयविवेक' व्युत्सर्गर तपश्छेदमूलाऽनवस्थाप्यपाराञ्चित भेदाद दसमकारम् ।
अनाशातनाबहुमानकरणं विनयः ॥३०॥२५॥ शान-दर्शनचारित्रमनो वचनकायो' पचारमेदात् सप्तधा।
सेवाधनुष्ठानं वैयावृस्यम् ॥ प्र० २२६ ॥ . तच्च आचार्योपाध्यायस्थविरतपस्विग्लानहकुलगणसंघसाधार्मिकमेवाद् दविधम् ।
कालादिमर्यादयाऽध्ययनं स्वाध्यायः ॥ प्र.शरण|| सच वाचनाप्रच्छनापरिवर्तनाऽनुप्रेक्षाधर्मोपदेशभेदात् पञ्चविधः ।
एकाप्रचिन्ता, योगनिरोधो वा भ्यानम् ॥ प्र. २८ ॥ एकाग्रचिन्तनं छद्मस्थानाम् , केवलिना तु योगनिरोध एव, एकाग्रचिन्तनस्य तत्राऽनावस्यकत्वात्। एतच्चान्तर्मुहूर्तावधिकम् ।
___ आर्तरौद्रधर्मशुक्लानि ॥ ३० ॥२६॥ प्रियाप्रियवियोगसंयोगे चिन्तनमाम् ॥ ३० ॥३॥ प्रियाणां शब्दादिविषयाणां वियोगे सति सत्संयोगाय, अप्रियाणां च संयोगे तद्वियोगाय यदेकाचिन्तनम् , तद आर्सध्यानमुच्यते।
वेदना व्याकुलत्वं निदानं च।०५३१॥ . रोगादीनां प्रादुर्भावे म्याकुलत्वम, वैषयिकसुखाय हदसंकल्पकरणमपि आर्तध्यानम् । १-आगतस्याशुदाहारादेः परिष्ठापनम् । २-कायोत्सर्ग।। अवहेलनापूर्वक अवारोपणम् । ४-असद्व्यवहारः पाशातना, सवर्जनमनाशासना। ५-मनौवाककायनमता । ६-अभ्युत्थानमासनप्रदानादिकम् ।